AARDKASTANJE
Bulbocastanum komt van bulbus (bol of knol) en castanum betekent kastanje: ‘kastanjeachtige bol’.
De plant komt van nature voor in Zuid-, West-, Midden-Europa en Noordwest-Afrika. Noordelijk tot in Engeland en Nederland en oostelijk tot in Midden-Italië. Hij groeit ook oostwaarts tot in India. De aardkastanje komt voor op een vochtige tot droge, kalkrijke grond in graslanden en aan akkerranden. Het is een meerjarige en winterharde plant met zeer langzame groei. De eerste oogst wordt gemiddeld 3 jaar na de inzaai verwacht. De plant wordt 30 – 70 cm hoog en heeft een kale, geribde en gevulde stengel.
De driehoekige bladeren zijn 2- tot 3-voudig geveerd en hebben lijnvormige slippen. De bladslippen zijn gaafrandig. De onderste bladeren hebben lange stelen die op enige afstand van de stengel uit de grond steken. De bladeren hebben een brede zich plotseling versmallende bladschede. De plant bloeit in juni en juli met witte, 2 mm grote bloemen, die in een 3 – 8 cm groot scherm staan. Het scherm heeft 8 – 20 stralen.
De plant heeft onderaan de stengel een vlezige, bolvormige, zwarte, tot 2,5 cm verdikte wortel. De vlezige wortel is opgezwollen (bijna bolvormig) en lijkt op een kastanje. Hij is bruinzwart en wordt tot 2½ cm in doorsnee. Het vruchtvlees is wit. De knollen van maximaal 2.5cm worden geoogst in november en december. Per plant heb je maar één knol. Vroeger werd de plant geteeld voor zijn eetbare wortelknollen.
De aardkastanje wordt met uitsterven bedreigd en staat op de Belgische en de Nederlandse Rode lijst.
Soorten
- Bunium bulbocastanum subsp. bulbocastanum: Dit is de meest voorkomende variëteit die vooral wordt gewaardeerd om zijn aromatische zaden.
- Bunium bulbocastanum subsp. meoides: Deze variëteit wordt minder vaak aangetroffen, maar is even smaakvol.
Voedingswaarde
Aardkastanjes zijn voedzaam en bevatten vezels, vitaminen en mineralen.
Glycemische index 35 GL 4 Nutri-score A
100g | Energie | Eiwit | Vet | Koolhydraten | Suikers | Vezels |
Gekookt | 83 kcal | 2.36g | 0.22g | 18.15g | 0.19g | 14.9G |
Je kan aardappelen deels vervangen door aardkastanjes voor de textuur en smaak.
De knollen hebben een lage glycemische index en een lage glycemic load, wat betekent dat ze een langzame, stabiele energiebron zijn. Ze zijn een uitstekende aanvulling op een koolhydraatbewust dieet vanwege hun vezelrijke inhoud en lage caloriegehalte.
Voordelen / Nadelen
Aankoop / Bewaren
Aankoop
Aardkastanjes zijn soms verkrijgbaar op gespecialiseerde markten, biologische winkels en online. Kies knollen die stevig en vrij van beschadigingen zijn. Omdat ze niet zo gangbaar zijn, kan het nodig zijn om specifieke bronnen te raadplegen.
Gezien de plant op de rode lijst staat is het raadzaam de plant te kweken in plaats van in het wild te oogsten om de inheemse populaties te beschermen. De aardkastanje verschijnt dan ook opnieuw in de tuin vanwege zijn eetbare knollen en loof.
Bewaren
Bewaar aardkastanjes op een koele, donkere plaats, vergelijkbaar met hoe je aardappelen bewaart. Ze kunnen enkele weken tot maanden meegaan, afhankelijk van de bewaaromstandigheden.
Bereidingswijze
Was de aardkastanjes grondig en schil ze indien gewenst. Ze kunnen zowel rauw als gekookt gegeten worden. De smaak is iets zoet nootachtig, lijkt op die van gepofte tamme kastanjes. Kook ze in licht gezouten water tot ze zacht zijn, vergelijkbaar met aardappelen.
Je kan ze ook roosteren voor een nootachtige smaak of er een puree van maken.
Gebruik ze als een smakelijk ingredient, of geroosterd als bijgerecht.
Ook de zaden en bladeren kunnen gedroogd en als kruid gebruikt worden. De zaden worden ook wel “zwarte komijn” genoemd en gebruikt als een kummel. De bladeren doen een beetje aan peterselie denken.
Prachtige bloemetjes voor garneringen.
Info
Er bestaan nog twee andere plantenfamilies die ook ‘aardkastanje’ worden genoemd (zie aldaar):
- Oenanthe pimpinelloides en -silaifolia of torkruid, kleine aardkastanje, beverneltorkruid vormt meerdere knolletjes die rauw giftig zijn.
- Conopodium majus of Franse aardkastanje mogen wél rauw gegeten worden (zie aldaar).