De cataplana pan is een pan van gehamerd koper, een soort dubbele wok die je op elkaar kunt klikken. Je kunt erin bakken en onder hoge druk stomen. De binnenkant is van tin.

Het gerecht staat bekend om zijn rijke mix van zeevruchten, vlees en aromatische specerijen. Het wordt beschouwd als een van de culinaire schatten van Portugal, waar traditie, smaak en eenvoud samenkomen. De techniek van het koken in een afgesloten pan wordt toegeschreven aan de Moren, die eeuwenlang in het zuiden van Portugal leefden en grote invloed hadden op de lokale keuken.

Het verhaal gaat dat het vissermans gereedschap is. De vissers nemen de cataplana gevuld met refogado mee aan boord. Deze refogado is een mengsel van gebakken ui, knoflook en tomaat. Voor de lunch gaan er een aantal gebakken visjes in de pan. Even op hoog vuur koken en klaar is de hap.

Het cataplana gerecht is een stoofgerecht uit de Algarve door het in de daarbij horende pan klaar te maken kan tegelijkertijd stoven en stomen.

Het gerecht cataplana bestaat traditioneel uit een stoofpot van zeevruchten (zoals mosselen, garnalen, en schelpdieren), chorizo, paprika’s, tomaten en specerijen. Sommige versies bevatten ook vlees zoals varkensvlees of kip. De ingrediënten worden langzaam gegaard in hun eigen vocht, waardoor een rijke, aromatische bouillon ontstaat..

Er zijn verschillende varianten van cataplana, afhankelijk van de regio en de beschikbaarheid van ingrediënten.

Soorten

• Cataplana de Marisco (zeevruchten): De bekendste variant, gemaakt met een mix van zeevruchten zoals schelpdieren, garnalen, en soms vis. Dit gerecht is een eerbetoon aan de maritieme tradities van de Algarve.
• Cataplana de Carne (vlees): Deze versie combineert varkensvlees of kip met groenten, aardappelen en kruiden. De smaken zijn voller en hartiger dan de zeevruchtenversie.
• Cataplana Mista (gemengd): Een combinatie van zeevruchten en vlees, vaak varkensvlees en mosselen, met tomaten, paprika’s en witte wijn. Dit is een symbool van de veelzijdigheid van de cataplana.

Cataplana kan het hele jaar door worden bereid, maar het hoogseizoen hangt af van de verse zeevruchten die beschikbaar zijn. De beste tijd om cataplana met zeevruchten te bereiden is in de lente en zomer, wanneer de visserij op zijn hoogtepunt is. In de herfst en winter kun je kiezen voor vleesvarianten, aangezien dit de tijd is voor stevigere, hartverwarmende gerechten.

De voedingswaarde van een cataplana varieert afhankelijk van de gebruikte ingrediënten.

Glycemische index: 35-50   Nutri-Score B afhankelijk van de verhoudingen vlees, vis, groenten en vetten

Cataplana kan perfect passen in een koolhydraatbewust dieet. De basis van het gerecht bestaat uit eiwitten uit zeevruchten of vlees, en het bevat veel groenten. De enige koolhydraten komen meestal van tomaten en eventueel een kleine hoeveelheid aardappelen, die gemakkelijk kunnen worden vervangen door meer koolhydraatarme alternatieven zoals courgette of bloemkool. Als je de cataplana serveert zonder brood of rijst, is het een voedzaam, laag-koolhydraat gerecht dat rijk is aan eiwitten en gezonde vetten.

Aankoop

Cataplana-pannen zijn verkrijgbaar in gespecialiseerde keukenzaken en online, vaak van koper of roestvrij staal. Koperen pannen geven het beste resultaat omdat ze de warmte gelijkmatig verdelen. Je kunt ze het hele jaar door kopen, maar zorg ervoor dat je kiest voor een authentieke, handgemaakte versie voor de beste kookervaring.

Voor het aankopen van ingrediënten, zoals zeevruchten en vlees, is het belangrijk om seizoensgebonden en lokaal te kopen.

De kwaliteit van de zeevruchten is cruciaal, dus kies voor verse vismarkten in kustgebieden of goede visleveranciers.

Bewaren

Cataplana kan tot 2 dagen in de koelkast worden bewaard in een luchtdichte container.

Door de ingrediënten vacuüm te verpakken voordat je ze bereidt, behoud je de versheid en smaak, vooral bij zeevruchten.

Cataplana is minder geschikt om in te vriezen vanwege de delicate textuur van de zeevruchten, maar als je de vleesversie maakt, kun je deze tot 3 maanden invriezen.

De eenvoud van het gerecht betekent dat de smaken van de ingrediënten centraal staan.

Cataplana wordt meestal als hoofdgerecht geserveerd, vergezeld van rijst of brood om de heerlijke bouillon op te nemen. De eenvoud van de bereiding, waarbij alle ingrediënten in één pan worden gestoomd, maakt het een ideaal gerecht voor grote gezelschappen. Het gerecht dat je met deze pan bereid kan in de pan op tafel geserveerd worden.

Voor deze schotel kun je willekeurig welke vis nemen. Neem gewoon wat je lekker vindt en vooral niet duur! Doordat het een mix van vis is met een sterke refogado (ui, tomaat, knoflook..) zul je de verfijnde smaak van een dure vis niet kunnen proeven. Neem liever ook geen vis die gemakkelijk uit elkaar valt.

No waste

De bouillon van cataplana is vol van smaak. Bewaar het voor een soepbasis of saus als je het niet allemaal in één keer gebruikt.

Als je mosselen of schelpdieren gebruikt, bewaar de schalen voor het maken van visbouillon of als decoratie.

De koperen pan kan gebruikt worden op het gasfornuis, maar ook op de BBQ! Niet op inductie.

Wees voorzichtig met het open en dicht klappen van de cataplana, want doordat het metaal is, wordt het erg heet. Bovendien komt er natuurlijk ook stoom vrij als je de pan openmaakt.

De truc is dat de cataplana nagenoeg luchtdicht wordt afgesloten en dus alle geur en smaak blijven bewaard tot je de deksel openmaakt.

Overgaar de zeevruchten niet. Door de afgesloten pan behouden de ingrediënten veel vocht, dus korte kooktijden zijn essentieel voor perfecte resultaten.