Aspartaam is een kunstmatige zoetstof die veel wordt gebruikt als suikervervanger in voedingsmiddelen en dranken. Het staat bekend om zijn intense zoetkracht, die ongeveer 200 keer zoeter is dan suiker, maar bevat veel minder calorieën. Aspartaam is een dipeptide bestaande uit twee aminozuren: asparaginezuur en fenylalanine.

Aspartaam wordt synthetisch geproduceerd en komt niet voor in de natuur.

Het werd in 1965 ontdekt door James M. Schlatter, een chemicus die werkte voor het farmaceutische bedrijf G.D. Searle & Company. Sindsdien wordt aspartaam op grote schaal industrieel vervaardigd.

Aspartaam heeft altijd ter discussie gestaan. In 2006 en 2007 toonde het Italiaanse Ramazzini Instituut aan dat ratten opvallend meer lymfomen en leukemie vertoonden als gevolg van hoge hoeveelheden aspartaam. Dat onderzoek werd toen door allerlei instanties gecontesteerd omdat het maar om een beperkt aantal proefdieren ging en de concentraties aspartaam veel te hoog waren.

Latere proefdierstudies met nieuwere methodes én met concentraties die wel realistisch zijn voor de mens, bevestigden dat er wel degelijk kankerverwekkende effecten zijn.

Dat bleek ook duidelijk in 2020 uit onderzoeken van weefsels die opnieuw onder de loep bekeken werden. Vooral in het geval van zwangere ratten leidt aspartaam tot meer kankergevallen bij ongeboren ratjes.

Een grote cohortstudie uit 2022, waarbij ongeveer 100.000 Franse volwassenen betrokken waren, vond dat kunstmatige zoetstoffen, vooral aspartaam ​​en acesulfaam-K, in verband werden gebracht met een verhoogd risico op kanker. Hogere risico’s werden waargenomen voor borstkanker en aan obesitas gerelateerde kankers.

Of de oorzaak ligt aan de zoetstof zelf, of een metaboliet (formaldehyde) of aan de secundaire obesitas met aldus verhoogde kans op kanker daaromtrent is men nog niet zeker.

In een meta-analyse uit 2019 van 56 studies bleken kunstmatig gezoete dranken geen significante gunstige effecten op gewichtsverlies te hebben. Dat is verrassend, gezien het verschil in calorieën, en gezien het feit dat veel studies waren gefinancierd door de industrie.

Aspartaam wordt meestal aangeboden in zijn pure vorm, maar het kan ook in verschillende mengsels voorkomen, vaak in combinatie met andere zoetstoffen zoals acesulfaam-K om de zoetkracht te versterken en een evenwichtigere smaak te bieden. Het kan voorkomen in poedervorm, korrels of vloeibare vorm, afhankelijk van de toepassing.

Kunstmatige zoetstoffen kan men beter algemeen mijden. Heb je zin in zoete frisdrank? Drink dan iets met échte suiker. Dat herkent je lichaam tenminste, en het weet hoe ermee om te gaan. Het zou beter zijn de light frisdrank te beperken tot 1/week of nog beter tot NUL.

Aspartaam bevat zeer weinig calorieën, ongeveer 4 kcal per gram. Echter, door de hoge zoetkracht is de hoeveelheid die nodig is om dezelfde zoetheid te bereiken als suiker minimaal, waardoor de calorie-inname verwaarloosbaar is.

Aspartaam kan zeker passen in een gezonde koolhydraatbewuste voeding. Het levert geen koolhydraten en heeft geen invloed op de bloedsuikerspiegel, wat het geschikt maakt voor mensen die hun suiker- en koolhydraatinname willen beperken. Echter, zoals bij alle kunstmatige zoetstoffen, is matiging belangrijk en is het verstandig om te kiezen voor een evenwichtige benadering met natuurlijke zoetstoffen en onbewerkte voedingsmiddelen.

Gebruik geen suikervervangers als je probeert af te vallen.’ Dat zegt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in een nieuwe richtlijn (mei 2023). Niet-suikerhoudende zoetstoffen kunnen mogelijke ongewenste effecten hebben bij langdurig gebruik, zoals een licht verhoogd risico op diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. Aspartaam wordt binnenkort zelfs toegevoegd aan de lijst met “mogelijke“ kanker verwekkende stoffen (juni 2023).

AANKOOP

Aspartaam is verkrijgbaar bij de meeste supermarkten, gezondheidswinkels en online retailers. Om de meest kwalitatieve aspartaam te kopen, is het aan te raden om te kiezen voor gerenommeerde merken die transparant zijn over hun productiemethoden en kwaliteitscontroles. Producten die specifiek zijn gelabeld als geschikt voor diabetici of koolhydraatbewuste diëten zijn vaak van hogere kwaliteit.

BEWAREN

Aspartaam moet op een koele, droge plaats worden bewaard, uit de buurt van direct zonlicht en vocht.

Het is niet gebruikelijk om aspartaam in te vriezen, en dit wordt ook niet aanbevolen omdat het de chemische structuur en zoetkracht kan beïnvloeden.

Aspartaam wordt veel gebruikt in verschillende voedingsmiddelen en dranken, zoals:

• Frisdranken en light dranken
• Suikervrije kauwgom
• Zuivelproducten zoals yoghurt en ijs
• Suikervrije desserts en snoep
• Sommige bakproducten

Voeg aspartaam aan het einde van het kookproces toe bij warme gerechten om de zoetkracht te behouden.

Gebruik zeer kleine hoeveelheden vanwege de hoge zoetkracht; begin met een kleine hoeveelheid en pas aan naar smaak.