De papaja is de vrucht van een zeer snelgroeiende meloenboom en wordt dan ook “boommeloen” genoemd. De vruchten groeien aan de stam van de boom. De papajaboom komt oorspronkelijk uit Panama, Mexico. Vanaf de zestiende eeuw hebben de Spanjaarden de plant verspreid over alle tropische gebieden. De plant schiet recht omhoog met een grote krans van diep ingesneden, handvormige bladeren zo’n 50-70 cm groot. Zes maanden na het kiemen begint de papaja al te bloeien en vruchten te dragen, en dat gaat dan onafgebroken door gedurende jaren, tot ze een meter of tien hoog is en omvalt onder haar eigen gewicht.

Slechts zelden groeien er zijtakken aan. De stam is hol, de onderste bladeren vallen af tijdens het rijpen van de vruchten waardoor de papajaboom een kale stam heeft met bovenaan een pluim van bladeren. Er zijn verschillende soorten papaja, maar de twee meest voorkomende zijn de gewone papaja (Carica papaya) en de Hawaii-papaja (Carica papaya var. Solo). De gewone papaja is groter van formaat en heeft een zoetere smaak, terwijl de Hawaii-papaja kleiner is en een iets pittigere smaak heeft.

De vrucht is rond tot ovaalvormig, circa 20 cm lang. Het gewicht kan variëren van 300-500 g, alhoewel ze 6 kg zwaar kunnen worden.

De papaja heeft een gladde, dunne schil, die tijdens het rijpen verkleurt van groen naar geel-groen-gevlekt. Een rijpe papaja heeft zalmroze tot geeloranje vruchtvlees, ruikt enigszins naar abrikozen, is boterzacht en smaakt zoet en meloenachtig. Het vruchtvlees van de papaja bevat geen vruchtzuren, waardoor de zeer zoete smaak die aan abrikoos en meloen doet denken. In het midden bevindt zich een holle ruimte die gevuld is met zwarte pitjes omgeven door een gelatineuse laag, die niet gegeten worden.

De zaadjes kunnen gedroogd en gebruikt worden als peper bij bepaalde gerechten.

Hoewel papaja’s het hele jaar door verkrijgbaar zijn in veel delen van de wereld, hebben ze meestal een piekseizoen in de zomer en de herfst wanneer ze op hun best smaken en het meest overvloedig beschikbaar zijn. In tropische gebieden kunnen papaja’s echter het hele jaar door worden geoogst.

De vruchten moeten geoogst worden als het rijpingsproces net is begonnen, te vroeg geplukte papaja’s kunnen niet meer narijpen. Het zijn kwetsbare producten voor de export.

In België en Nederland wordt de papaja vanuit Midden-Amerika, Azië, Midden- en Zuid-Afrika ingevoerd. Inmiddels wordt papaja ook in Nederland in kas geteeld.

India is anderzijds verreweg de belangrijkste papaja producent.

Bevat betacaroteen, veel vitamine C, ijzer en calcium.

Glycemische index 59.  Maleisië = 58+ 6 Glycemic load 5.5.

Papaya’s zijn een uitstekende bron van vezels en essentiële voedingsstoffen en kunnen worden opgenomen in een gebalanceerd dieet voor gewichtsbeheersing en algehele gezondheid.

AANKOOP

Er is bij de aanvoer van de papaja weinig tot geen sprake van seizoenen; de vrucht is het hele jaar te koop in supermarkten en bij de groenteboer. De onrijpe vruchten koop je in de oosterse toko’s.

Bij aankoop moet je letten op papaja’s die stevig aanvoelen en geen tekenen van kneuzingen of rot vertonen.

Een papaja is rijp als de vrucht een groen-geel-rood gevlekte schil heeft en bij lichte vingerdruk enigszins meegeeft. Voorzichtig meenemen, want ze raakt makkelijk beschadigd en de vrucht bewaart slecht. De vruchten zijn zeer gevoelig aan transport. Op onze markten komen vooral de kleine, stevigere vruchten van de Solo” rassen (sunrise variëteiten) terecht. De grote vruchten duiken slechts sporadisch op.  Papaja is op zijn rijpste punt geel.

Je kan ook gedroogde papaja’s vinden in de grote supermarkten.

In de toko, in het diepvriesvak kan je ook geraspte groene papaja vinden, die is echter nogal nietszeggend van smaak.

BEWAREN

Rijpe papaja’s zijn enkele dagen te bewaren op een koele plaats (ongeveer 12 °C), maar kunnen beter niet in de koelkast bewaard worden (krijgen waterig plekken en rotten snel).

Onrijpe vruchten rijpen weinig tot niet na bij kamertemperatuur. Ze zijn +/- 4 dagen te bewaren in de fruitschaal.

De pitten kan je in de koelkast nog vier-zes weken bewaren. Gedroogd kan je ze jaren goed houden.

INVRIEZEN

Stukjes papaja kun je in een goed gesloten plastic bakje tot 12 maanden in de diepvries bewaren, bij minimaal -18°C.

De rijpe papaja heeft een meloenachtige, erg zoete smaak.

Portie: +/- 300-200g/stuk

Voor het nuttigen van deze vrucht moeten de schil en de pitten verwijderd worden. Citroen of limoensap verhoogt de smaak van het vruchtvlees.

Snijd de vrucht verticaal doormidden, verwijder de pitjes, en lepel het vruchtvlees uit. Of serveer papaja, in reepjes gesneden, als voorgerecht met rauwe of gerookte ham. Vanwege hun hoge pectinegehalte zijn papaja’s uitstekend geschikt voor de bereiding van jam.

Heb je per ongeluk een onrijpe papaja gekocht? Dan kun je de vrucht als groente gebruiken. Je mag ze stomen of licht koken en opdienen met een tomaten- of een kaassaus. Rauw geraspt wordt ze met vinaigrette opgediend maar ook in chutneys, curries of salsa’s verwerkt. Met een dunschiller makkelijk te schillen, daarna raspen met een speciale “papaya-peeler” om lange, dunne sliertjes te krijgen.

De zaadjes kunnen gedroogd (1u in de oven op 50°C) worden en gebruikt als peper bij bepaalde gerechten. Ze smaken een beetje als waterkers, wat mosterdachtig, peperachtig, nootachtig.

Je kan de pitten ook door salades of over gekookte aardappelen, in de soep, of als garnering op hartige taarten gebruiken.

Omwille van het aanwezige papaïne, kan je de vruchten niet gebruiken met zuivelproducten en gelatine tenzij ze eerst enkele minuten gekookt te hebben.

Bij vleesgerechten kan het enzym de dierlijke proteïnen gedeeltelijk afbreken, hierdoor worden stukken vlees die gemarineerd worden in papajasap veel malser.

De jonge bladeren zelf worden als groente gegeten en hebben een eerder bittere smaak. Je moet ze wel 30 minuten koken om het ergste bitter er af te halen.

Je kan ook vlees in het blad bereiden, dit maakt het vlees malser.

Ook de bloemetjes kunnen gegeten worden en smaken nog bitterder.

No waste

Gebruik de schil van de papaja als natuurlijke vleesverzachter voor stoofschotels en curry’s.

Gunstige eigenschap van het papaïne:

Wie vaak papaja’s snijdt en schilt, krijgt zachte handen. Om dezelfde reden helpt de vrucht bij de vertering en is het een probaat middel tegen darmparasieten.

Een van Thailands beroemdste gerechten is Som Tum, een salade van groene papajasliertjes die gestampt/gekneusd worden, tomaatjes en een dressing van in ieder geval limoensap, suiker, chilipeper en vissaus.

Als je toch een zuivelproduct wenst te gebruiken met papaja, gebruik dan papaja’s uit blik, daar zit geen papaïne meer in.