Oorspronkelijk komt de kiwi uit China, waar de vrucht al vele eeuwen bekend is. Omwille van het heerlijke parfum en dito aroma begonnen de Chinezen rond 1600 deze vrucht voor het eerst te kweken. Daartoe moeten zowel vrouwelijke als mannelijke planten bijeen worden gebracht (de meest productieve verhouding is 1 mannetje t.o.v. 8 vrouwtjes). Het product laat wel even op zich wachten: de plant heeft 3 à 5 jaar nodig vooraleer de eerste vruchten tevoorschijn komen. Maar eenmaal de productie goed op gang is getrokken is er geen houden meer aan.

Begin vorige eeuw werden zaden naar Nieuw-Zeeland gehaald. Uit de planten die uit deze zaden groeiden, selecteerden enkele tuinders de eerste rassen. De naam luidde toen Chinese kruisbes. Later in 1959, toen de kiwi voor Nieuw-Zeeland een belangrijk exportproduct werd, werd hij in het kader van de internationale marketing hernoemd naar de bekende inlandse loopvogel de kiwi. Hierbij speelde het bruine, harige en eivormige uiterlijk van de vrucht mee, dat aan de bruine en eivormige vogel doet denken. Nieuw-Zeeland heeft het meest geschikte klimaat en groeide uit tot de grootste producent ter wereld. Ecologisch geteelde kiwi’s uit Nieuw-Zeeland worden onder het Zespri™-label op de markt gebracht en hebben van mei tot december een marktaandeel van liefst 75%.

De snelgroeiende ranken kunnen een lengte bereiken van 3 tot 7 meter. De lichtgroene bladeren zijn rond tot eirond en zijn behaard, evenals de jonge scheuten. De oudere takken zijn kaal. De kiwiplant bloeit met witte, lichtgele tot oranje bloemen. De bloemen verschijnen in mei – juni.

De kiwi is een climacterische vrucht, de vruchten blijven rijpen na de oogst. Het oogsten op het noordelijk halfrond vindt over het algemeen tussen eind oktober en begin november plaats. De vrucht is op dat moment nog niet rijp, pas 3 tot 4 weken later zijn ze klaar om te eten.

Ook in Californië wordt nu de fruitsoort op grote schaal verbouwd alsook in Chili, Italië en Frankrijk. Doordat de landen in verschillende perioden oogsten en door de goede bewaarmogelijkheden is de kiwi het hele jaar door verkrijgbaar.

Vrijwel alle kiwirassen zijn tweehuizig. Mannelijke en vrouwelijke bloemen komen dus op verschillende planten voor. Ze worden ongeveer 7 cm lang en groeien aan struiken. Kiwi’s bevatten na de oogst veel zetmeel dat tijdens een maandenlange opslag op 0°C zich langzaam omzet in suikers.

De vruchten van de gewone kiwi zijn gewoonlijk langwerpig ovaal van vorm, hebben helder grasgroen vruchtvlees met een witte kern en een ring van zwarte pitjes rondom deze kern.

In het noordelijk halfrond loopt het kiwiseizoen meestal van oktober tot mei, terwijl het in het zuidelijk halfrond meestal loopt van april tot november.

Bekende variëteiten

Grocery Kiwi fruit worden tot de soort Actinidia deliciosa  gerekend met heldergroen vruchtvlees en een harige schil: De wereldproductie van groene kiwi’s wordt vrijwel geheel beheerst door het ras Hayward.

Tot de soort Actinidia chinensis worden de variëteiten gerekend met een vrijwel onbehaarde vruchtschil en vrijwel onbehaarde takken en bladeren. De kleur van het vruchtvlees varieert van geel tot lichtgroen en is bij sommige variëteiten roodgekleurd rondom de kern.

Door kruisingen zijn soorten gekweekt, die zeer winterhard (-30°C) zijn, zoals de soorten Kolomikta ( Super Hardy Kiwi)  en Arguta (Hardy Kiwi).

De kiwi is heel voedzaam. Hij bevat meer vitamine C dan veel andere fruitsoorten (tot 160% van de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid), waarbij de gele bijna het dubbele bevat. Elke hap bevat vezels, calcium, ijzer, magnesium, kalium, zink, vitamine C, thiamine (vitamine B1), riboflavine (vitamine B2), niacine, pantotheenzuur, pyridoxine (vitamine B6), folaat, vitamine B12, vitamine A en vitamine E.

 Rijk aan caroteen: luteïne en zeaxanthine.

De groene kiwi heeft een GI van 39 en een gele kiwi een GI van 49 (Bron: Diabetes Liga).

GI Australische kiwi : 58  ,  Kiwi uit Nieuw Zeeland = 47,  Golden Kiwi 43     Glycemic Load 7.3.

De gele kiwi bevat iets meer koolhydraten dan de groene kiwi.

ZUCSU: Kiwi’s zijn een uitstekende keuze voor een gezonde koolhydraatbewuste voeding. Ze zijn rijk aan vezels en laag in calorieën, waardoor ze een geweldige optie zijn voor mensen die proberen hun koolhydraatinname te beperken.

Aankoop

Een kiwi met schil weegt +/- 90gr.

De kiwi is voor de handel een makkelijk product: hij kan maandenlang gekoeld bewaard worden zonder verlies van smaak en vitamines. De vrucht is het hele jaar verkrijgbaar. De aanvoer van mei tot december gebeurt vooral vanuit Nieuw-Zeeland, van december tot maart uit Frankrijk, Griekenland, Italië en tot en met mei vanuit Chili. Ze worden vaak onrijp aangeboden, dan is de smaak zurig en de nasmaak onprettig. Een kiwi kan men thuis verder laten rijpen op kamertemperatuur, niet in direct zonlicht en niet te dicht in de buurt van ander fruit.

Koop kiwi’s als ze nog stevig zijn en ga voor intacte exemplaren zonder vlekken. Laat ze bij omgevingstemperatuur rijpen op de fruitschaal. Wil je de rijping versnellen? Doe de kiwi’s dan samen met peren, appels of bananen in een papieren zak.

Een rijpe kiwi is licht indrukbaar. De kiwi kan worden geschild of worden gehalveerd en uitgelepeld voor consumptie.

Bewaren

Bewaar onrijpe kiwi’s op de fruitschaal zodat ze kunnen narijpen. Rijpe kiwi’s zijn enkele dagen houdbaar in de koelkast. Onrijpe kiwi’s kun je in de koelkast wel 1-3 weken bewaren soms wat langer.

Bewaar ze niet naast andere vruchten, want kiwi’s geven ethyleengas af dat andere vruchten kan rijpen.

Kiwi’s worden ook in schijfjes gedroogd en ingevroren (IQF) aangeboden.

 Invriezen

In de vriezer kunnen kiwi’s tot 12 maanden worden bewaard, dit heeft geen invloed op de smaak. Kiwi’s bevatten echter veel water, na ontdooiing kan de stevige structuur daarom verdwenen zijn.

Je kan ze ook gepureerd invriezen.

Groene kiwi’s zijn zoetzuur en fris en je kan er het hele jaar door van smullen. Gouden kiwi’s zijn kleiner met een zachte, kale schil en maken zoeter dankzij de extra fructose en glucose.

Om rijpe vruchten te krijgen kan je de kiwi’s samen met bijvoorbeeld rijpe appels of bananen op een schaal leggen en in een (plastic) zak verpakken. Deze zak wordt op een donkere plek met kamertemperatuur geplaatst. Het duurt ongeveer een week om de kiwi’s af te rijpen, door de vorming van ethyleengas door de appels en de bananen.

De Kiwi kan op verschillende wijze bereid en geconsumeerd worden: rauw als snack of in salades, gekookt, gebakken en als begeleider van vele gerechten.

Je kan kiwi’s gratineren, konfijten, inmaken, pureren, karamelliseren, grillen, marineren.

Halveer de kiwi en lepel hem uit of schil de kiwi en snijd hem in plakjes. Haarloze mini-kiwi’s en Kiwi Gold kun je met schil en al eten.

Gesuikerd combineren ze zeer goed met allerlei desserten op taarten, in desserten. Ook fijn gemixt en ontdaan van de graantjes wordt de kiwi gebruikt in vinaigrettes en sauzen.

De kiwi kan niet met melkproducten gegeten worden, omdat het enzym actinidine de eiwitten afbreekt en het geheel een bittere smaak geeft. Ditzelfde enzym breekt ook gelatine af. Het enzym verdwijnt door de kiwi te blancheren (de kleur vervaagt dan wel enigszins). De gele kiwi Zespri Gold kent dit probleem niet.

Indien je toch een kiwimilkshake wenst te eten moet je hem snel consumeren zoniet gaat hij schiften.

Kiwi is een uitstekende vrucht voor marinades. Kiwi’s bevatten een enzym dat vlees malser maakt: wrijf beide kanten van een stuk vlees in met kiwischil of plakjes kiwi en laat het daarna 20 min staan. Het vlees is daarna aanmerkelijk zachter en malser.

De pitjes kunnen een ‘ijzersmaak’ op de tanden achterlaten.

No waste

Gebruik de schillen van kiwi’s om een gezonde en verfrissende thee te maken door ze te laten trekken in warm water met wat citroen en munt.

De Kiwi’s van de Adour vallei (Frankrijk aan de voet van de Pyrénées) zijn de enige die het label Rouge (1992) en IGP (2002) hebben.!! Een productie van 20.000 ton door 350 kiwitelers op +/- 60 ha.

Wist U dat ook de schil eetbaar is.! Maar steeds eerst grondig wassen, want kiwi’s kunnen bespoten zijn met allerlei pesticiden (of neem de kiwi uit de Adour streek), de eventuele haartjes kan je weg borstelen.

Kiwi’s bevatten eveneens luteïne en zeaxanthine, stoffen die de ogen beschermen tegen schadelijke invloeden zoals bv. de Uv-straling.

Een rijpe kiwi zou een licht zoete geur moeten hebben, en de huid moet iets zacht zijn maar niet gerimpeld.