Er zijn fossiele stuifmeelkorrels gevonden die erop wijzen dat duindoorn al 10.000 jaar gebruikt wordt. De plant komt van nature vooral voor in open, kalkrijke duinen. De duindoorn is een xerofyt; ook is hij goed bestand tegen zout en het stuiven van het zand. In Centraal-Azië groeit hij in woestijnachtige omgevingen, in de Alpen in open land en aan rivieroevers. Duindoorn kan wel een halve meter per jaar groeien. Om verdamping te voorkomen is de hij bekleed met stervormige schubjes. Deze schermen de struik af van directe zonbestraling. Ze zijn met lucht gevuld en geven de struik de grijs-zilverachtige kleur.

Duindoorn is een belangrijke plant voor het duin want hij brengt via wortelknolletjes stikstof in de bodem. Na 10 tot 15 jaar sterft de duindoorn langzaam af en kunnen andere soorten de plaats innemen. Een groep duindoornstruiken is meestal afkomstig uit één ouderplant. Ondergrondse wortelstokken zorgen voor nieuwe planten. De duindoornstruik groeit voornamelijk in gematigde en koude klimaatzones van Europa en Azië. Hij komt vaak voor langs kustlijnen, rivieren, en in bergachtige gebieden, waar hij bestand is tegen zoute omstandigheden, sterke wind en arme grond.

In Nederland en België is de duindoorn vaak te vinden in de duingebieden langs de Noordzee.

De duindoorn kan tot 4.5m worden en bloeit in april en mei. De twijgen van deze bladverliezende besheester zijn gedoornd en het blad is zilverwitachtig van kleur. Vanaf september verschijnen opvallende glanzende oranje bessen, 6 tot 8 mm groot.  De struik valt in de winter op met z’n feloranje bessen die nog lang na de bladval aan de takken blijven hangen.

Soorten Duindoornbes

Er zijn verschillende variëteiten van de duindoornbes, afhankelijk van de regio en het specifieke ras van de struik:

1. Hippophae rhamnoides: De meest voorkomende soort in Europa en Azië, die de klassieke oranje bessen produceert.
2. Hippophae salicifolia: Een variant met langwerpige bessen die voornamelijk voorkomt in de Himalaya-regio en iets minder zuur is.
3. Hippophae tibetana: Deze soort groeit op grote hoogte in Tibet en heeft kleinere, maar zeer geconcentreerde bessen.

De bes is rijk aan olie, ze wordt daarom ook soms “de olijf van het noorden” genoemd, zowel in de zaden (zaadolie) als in de zachte delen van de vrucht (pulpolie). Het vruchtvlees bevat tussen de drie en vijf procent olie. De zaden bevatten ongeveer 10% olie, terwijl het oliegehalte in de zachte delen over een veel breder bereik varieert (0,5 tot 10%), grotendeels afhankelijk van de oorsprong en variëteiten.

Na een vorstperiode wordt het aanwezige zetmeel omgezet in suiker en kan er soms alcohol gevormd worden in de bessen, waarvan vogels dronken kunnen worden.

Het oogstseizoen van duindoornbessen loopt van augustus tot oktober, afhankelijk van het klimaat. De bessen worden meestal geoogst wanneer ze volledig rijp zijn, wat hun smaak en voedingswaarde op hun best maakt.

Duindoorn wordt in Kazachstan gecultiveerd.

De bessen zijn zuur en zeer rijk aan vitamine C tot wel 695 mg/100g  (de Aziatische minder dan de Europese), vitamine E, carotenoïden, flavonoïden, plantensterolen, lignanen en mineralen. Duindoornolie bevat vooral onverzadigde omega-9-, omega-7-, omega-6- en omega-3-vetzuren.

Glycemische index duindoorn =  +/- 30   GL 3-4     Nutri-Score A

De duindoornbes is een uitstekende keuze voor een koolhydraatbewuste voeding. Door hun lage glycemische index en glycemische last zorgen ze voor een stabiele bloedsuikerspiegel, wat gunstig is voor mensen die hun koolhydraatinname willen beheersen. Bovendien bevatten ze gezonde vetten en vezels die bijdragen aan een verzadigd gevoel en een gezonde spijsvertering.

Je kunt duindoornbessen gebruiken in plaats van suikerhoudende fruitsoorten in smoothies, desserts, of sauzen, waardoor je de inname van snelle suikers beperkt en toch kunt genieten van een rijk scala aan voedingsstoffen.

OOGST-AANKOOP

Duindoornbessen kunnen worden gekocht bij gespecialiseerde markten, natuurwinkels, en online winkels, vooral in de late zomer en vroege herfst wanneer ze vers verkrijgbaar zijn. Voor de beste kwaliteit, zoek naar bessen die stevig, helder oranje en volledig rijp zijn. Vermijd bessen die te zacht of verschrompeld zijn, aangezien deze mogelijk hun voedingswaarde en smaak hebben verloren.

Als je in een regio woont waar duindoorns in het wild groeien, kun je overwegen om zelf bessen te plukken. Zorg er echter voor dat je plukt op schone plekken, ver weg van wegen en vervuilde gebieden.

Door de vele stekels laat hij zich niet gemakkelijk plukken. Het gemakkelijkste kan u eerst de takken met duindoornbessen afknippen. Daarna knipt u met een kleine (snoei)schaar de bessen af en laat ze in een emmer vallen.

Je kan bij sommige tuinders verse duindoorn vinden: seizoen oktober-november.

Duindoorn wordt eveneens verkocht als sap of ingevroren.

BEWAREN

Duindoornbessen zijn vrij kwetsbaar en moeten zorgvuldig worden behandeld.

Verse duindoornbessen kunnen maximaal een week worden bewaard in de koelkast. Bewaar ze in een luchtdichte container om vochtverlies te voorkomen.

Duindoornbessen kunnen tot 6 maanden worden ingevroren zonder significant verlies van voedingsstoffen. Leg de bessen op een bakplaat om te bevriezen voordat je ze in een luchtdichte zak of container doet om klontering te voorkomen.

Door de bessen vacuüm te verpakken, kun je de houdbaarheid verlengen, zowel in de koelkast als in de diepvries, tot respectievelijk 2 weken en 12 maanden.

De oranje bessen smaken erg zuur en zijn een heerlijke smaakmaker (zoal een natuurlijke citroen) in zowel zoete als hartige gerechten. Ze zijn, met genoeg suiker, wel erg lekker in jam, yoghurt, ijs en likeur. In de bes zit een pitje dat het eigenlijke zaad is.

1. Samen met andere (zoetere) vruchten kan je heerlijke coulis of sap maken (door het koken worden ze minder zuur).
2. Om vitaminerijke sap, jam of gelei te maken, kan je extra pectine toevoegen maar de schillen van de bes bevatten ook een eigen pectine. De smaak hiervan is diep en rokerig.
3. Maak een saus van duindoornbessen om te serveren bij wild, gevogelte of visgerechten.
4. Voeg duindoornbessen toe aan muffins, cakes of brood voor een unieke smaak en een kleurrijke presentatie.
5. Gebruik de bessen in desserts zoals sorbet, panna cotta, of cheesecake.

No waste

• De pulp die overblijft na het persen van de bessen kan worden gebruikt in compote of als basis voor een voedzaam masker voor de huid.
• Duindoornbeszaadjes kunnen worden geperst om een waardevolle olie te produceren, rijk aan omega-vetzuren, die zowel culinair als cosmetisch kan worden gebruikt.
• Verdeel duindoornbessen in kleine porties voordat je ze invriest, zodat je alleen ontdooit wat je nodig hebt.

Oliën van duindoorn zaden en pulp verschillen aanzienlijk in vetzuursamenstelling. Terwijl linolzuur en alfa-linoleenzuur de belangrijkste vetzuren in de zaadolie zijn, bevat olie uit de pulp van duindoorn in totaal ongeveer 65% van het enkelvoudig onverzadigde vetzuur palmitoleïnezuur (een omega-7-vetzuur) en het verzadigde vetzuur palmitinezuur gecombineerd. In de moderne fytotherapie wordt de duindoornbes en -olie gebruikt tegen droge ogen, netvliesdegeneratie en verminderd gezichtsvermogen bij mensen.

Combineer duindoornbessen met zoetere ingrediënten zoals honing of suiker om de zure smaak in evenwicht te brengen.

Verwarm de bessen lichtjes en pers ze door een fijne zeef om het sap te extraheren zonder de zaadjes mee te nemen.

De schillen van de bessen bevatten een groot deel van de antioxidanten. Overweeg om ze te gebruiken in smoothies of sauzen voor extra voedingswaarde.

Maak ook eens een home made duindoornazijn!

Leg de geoogste takken met de bessen in de vriezer. Door het bevriezen, schud je de bessen na 24 uur zó van de takken. Handig! Bessen 48u in de vriezer worden ook minder zuur.