De ongeveer 40 soorten planten van dit geslacht zijn inheems op het Euraziatisch continent en in Noord-Afrika. In Noord-Amerika, IJsland en Nieuw-Zeeland is dit plantje geïntroduceerd en goed geïntegreerd. Tot de eerste wereldoorlog werd dovenetel in Frankrijk als groente gegeten en gewoon in de moestuin geteeld. Vooral de jonge scheuten en het jonge blad werd toen gebruikt. Dovenetels groeien in dezelfde stikstofrijke, niet te droge habitat als brandnetels, bijvoorbeeld in bermen en bosranden.

De bladeren en stengels lijken ook sterk op die van de brandnetel, maar hebben in tegenstelling geen netels met mierenzuur.

 Onderscheid tussen dovenetel en de brandnetel

• De bladkartels van de dovenetel zijn duidelijk ‘slordiger’.
• De bladnerven van de dovenetels zijn meer geprononceerd, ook van de bovenkant gezien.
• In dovenetelblad of stengels zitten altijd wel wat roodbruine elementen: vlekjes of nerven bijvoorbeeld. Bij brandnetels komt dit nooit voor.
• De hoofdstengels van dovenetels zijn vierkant, met duidelijke ribben, terwijl brandnetelstengels maar licht geribd zijn, bijna rond.
• Dovenetels hebben karakteristieke, kleurige lipbloemen. Omdat brandnetels geen lipbloemigen zijn, hebben die een totaal andere bloeiwijze, onopvallend, geelgroen tot bruingroen.

WITTE DOVENETEL (Lamium album)

De witte dovenetel,  in Europa een algemeen voorkomende, vaste plant ook zuigbloempje genaamd;  zie je in bermen, op open plekken in het bos en in de buurt van water.: De vierkante, holle stengel is afstaand behaard, De bladeren zijn paarsgewijs tegenoverstaand. Aan de voet van de steel zijn de bladeren hartvormig, aan de top meer langwerpig. Het meest opvallende kenmerk van de plant zijn de witte (soms geel aanlopende) bloemen.  Deze ontspringen in het bovenste deel van de plant kransvormig rondom de plaats waar de bladeren uit de stengel komen. Het is in feite een schijnkrans, omdat de bij elkaar staande groep bloemen allemaal aan één kant van de vierkante stengel staan. Zo’n krans bestaat uit acht of meer lipvormige, 2-4 cm grote bloemen. De bloeitijd is van maart tot oktober. De plant kan tot 1,5 m hoog worden, maar blijft afhankelijk van seizoen, standplaats en klimaat ook steken bij 30-40 cm. Ondergronds kent de plant ver vertakte uitlopers. Vaak kan je de witte dovenetel al bloeiend terugvinden vanaf het begin van de lente.

PAARSE DOVENETEL (Lamium purpureum)

De paarse dovenetel, ook rode aarstengel genaamd, groeit op voedselrijke grond van wegbermen, dijken, akkers, tuinen en stortplaatsen met een voorkeur voor enigszins beschaduwde plaatsen en een vochtige grond. Het is een 10-30 cm hoge, een- of tweejarige plant die opvalt door de kleine, 1-2 cm grote roze tot paarse bloempjes. Ook de bovenste delen van de duidelijk vierkantige stengel kan paars kleuren. De plant kan bloeien van februari tot eind november.

GELE DOVENETEL( Lamium galeobdolon).

De gele dovenetel bloeit in april tot juni. Hij kenmerkt zich door (wit)gevlekte bladeren. De plant blijft laag, en de gevlekte bladeren van de diverse argentatum-cultivars vormen een sierlijk gezicht. Door bewortelde uitlopers in het voorjaar of in de herfst te planten, kan men de plant eenvoudig vermeerderen. In België worden er 3 ondersoorten onderscheiden waarvan de bonte gele dovenetel (argentatum) meer ingeburgerd is.

Dovenetels zijn meestal te vinden van het vroege voorjaar tot de late herfst, afhankelijk van de soort en de klimatologische omstandigheden. De bladeren zijn het meest smaakvol in de lente, wanneer ze jong en mals zijn.

De planten zijn bijzonder goed aangepast aan een verscheidenheid aan bodems en zijn te vinden in zowel stedelijke als landelijke omgevingen.

Rijk aan ijzer vitaminen en vezels.        Nutri-Score A.

Dovenetel is een uitstekende aanvulling op een koolhydraatbewust dieet. Met zijn lage calorieën en glycemische index kan het helpen om een volwaardig dieet te ondersteunen zonder de calorieën te verhogen. Het biedt bovendien een scala aan voedingsstoffen die bijdragen aan de algehele gezondheid.

Aankoop

Dovenetel kan in het wild worden verzameld, maar zorg ervoor dat je het op een veilige en duurzame manier doet. Let op de omgeving om ervoor te zorgen dat de planten niet vervuild zijn.

Markten en Biowinkels: In sommige seizoenen zijn dovenetelbladeren verkrijgbaar op lokale boerenmarkten of in biowinkels, vooral in het voorjaar.

Bewaren

Bewaar verse dovenetelbladeren in de koelkast, waar ze tot een week houdbaar zijn.

Vacuüm verpakt kunnen ze langer bewaard worden, tot ongeveer twee weken.

Bladeren kunnen ook worden ingevroren. Blancheren voor het invriezen helpt de voedingsstoffen en kleur te behouden, en ze kunnen tot een jaar meegaan in de diepvries.

De bloemen van alle soorten zijn eetbaar. De nectar opzuigen is heerlijk. De bloemen van de gele dovenetel zijn het zoetst. Lekkere zoete honingsmaak.

De jonge blaadjes en scheuten van alle soorten zijn geschikt voor salade, in de soep, of kort gekookt, zoals spinazie. De bladeren smaken lichtjes bitter. Voor slaatjes is het jonge blad te verkiezen. Voor in een wokschotel of soep kan het wat ouder blad ook dienstdoen.

Van het gedroogde blad kun je thee trekken.

Ook de wortels van dovenetel kunnen na goed geboend te zijn gaar gekookt worden. Ook die zijn erg lekker in een salade.

No Waste Tips

• Bladeren en Stelen: Gebruik zowel de bladeren als de stelen in gerechten om voedselverspilling te minimaliseren.
• Droog voor Toekomstig Gebruik: Droog overtollige dovenetels om ze later in soepen en stoofschotels te gebruiken.

De bloemen van de dovenetels kan je drogen om er in de winter, eventueel samen met andere kruiden, thee van te maken. Pluk de bloemen en droog ze op een donkere, warme luchtige plek. Ze blijven ongeveer een jaar lang goed.

Volgens de Griekse mythologie is Lamium album eigenlijk het symbool van ontrouw van Zeus. Hij zou Hera bedrogen hebben met Lamia en uit wraak heeft Hera beide veranderd in een dovenetel.

Koken: Dovenetels kunnen bitter smaken als ze rauw worden gegeten. Een korte blanchering of sauteren kan de smaak verzachten.

Combineren: Dovenetel gaat goed samen met smaken zoals citroen, knoflook en kruiden als basilicum en peterselie.