De dadelpalm is inheems op het Indische continent, waar hij mogelijk ook voor het eerst in cultuur is gebracht. De teelt van dadels is zeer oud en is waarschijnlijk begonnen in het Midden-Oosten (Mesopotamië en langs de Nijl in Egypte). Vanuit het Midden-Oosten verspreidde de dadelpalm zich richting Noord-Afrika, waar tot op heden een groot deel van de dadelproductie gelokaliseerd is. Moren brachten de dadel in de 8ste eeuw n.C. over naar Spanje en Spaanse veroveraars transporteerden de vrucht op hun beurt naar het ‘nieuwe’ continent.

Dadels worden nu vooral geteeld in Noord-Afrika en de Arabische landen, maar ook in Israël, Californië en Australië.

Het aantal palmbomen wordt geschat op zo’n 100 miljoen, verspreid over 30 landen, de meeste staan in Iran en Irak. De jaarproductie bedraagt momenteel ruim 7,5 mijoen ton. De grootste dadelproducenten zijn  Egypte (circa 20%), Saoedie Arabië en Iran (beide circa 15%), Verenigde Arabische Emiraten, Pakistan en Algerije.

Indien de omstandigheden het toelaten kan de dadel-palm uitgroeien tot een rijzige boom van 12 tot zelfs 25 meter hoog met een kroon van 6 tot 10 meter, die kan bestaan uit wel honderd tot honderdvijftig varenbladeren. De bloeiwijze van de dadelpalm is een meter lang, en heeft witte bloempjes. De vruchten zijn paars-rood en bevatten ieder één zaad. Aan de vrouwelijke bomen groeien de trossen. Een palm geeft 75 tot 150 kg dadels per jaar. In de vruchten bevindt zich een harde pit. Ze worden in november en december geoogst.

De dadel is de langwerpig steenvrucht, 3-7 cm lang met 1 pit van 2-5 cm , met een bruin glanzende huid. Het mesocarp is vezelig en is rijk aan tannine. Ze wordt met schil vers of gedroogd gegeten.

Een typisch verschijnsel bij dadels in het algemeen is het witte poeder op de pel, hetgeen aangeeft dat het verzadigingspunt op het gebied van suikers is overschreden. Door vochtverlies kristalliseren de suikers onder de pel zonder nadeel op de smaak.

Kwekers onderscheiden 4 groei-, ontwikkelingsfasen

• Groen en onrijp: kimri
• Volgroeid maar onrijp (geel of rood en wrang):
• Rijp (zachtgoudbruin):
• Gedroogd (bruin , gerimpeld en zoet) – gebeurt meestal aan de boom:

Er zijn meer dan 400 soorten dadels.

Soorten

Soorten dadels die het meest worden verhandeld zijn Deglet Nour, Hallawi, Khaleseh en Medjool. Deze komen overwegend uit Egypte,  Californië,  Israël en Tunesië. Elke streek heeft zijn eigen dadel met zijn eigen, typische smaak en suikergehalte.

Verse dadels zijn vochtig en sappig (50-90% water), gedroogd hebben ze 60-80% suiker. Ze worden pas geplukt wanneer ze rijp zijn en hebben geen extra zoetstof nodig.

Dadels gebruikt voor de massa industrie zijn meestal de goedkoopste dadels en worden voorzien van een laagje suiker. Deze gekonfijte dadels worden onrijp (in de zomer) geplukt en gezoet om de houdbaarheid te verlengen. Wie kent niet de “Deglet Nour” dadels: zoals ze in de supermarkten aangeboden worden zijn ze verre van gezond te noemen. Ze worden gesuikerd met suiker (met name met een glucose-fructosestroop) en bezitten een vrij kleverige laag op hun oppervlakte. Deze dadels zijn mierzoet, en bevatten dubbel zoveel suikers. De Deglet Nour  is Iets kleiner dan Medjool, met een lichte, honingachtige smaak en een stevigere textuur.

Medjoul” dadels zij groot, zacht, en zeer zoet. Ze hebben een rijke, karamelachtige smaak en zijn sappig van textuur. Vele zijn eveneens overgoten met een laag suiker.

De verse Medjoul dadel groeit in groepjes van 10, hoog in de boom. Tijdens het rijpen veranderen ze van groen naar glanzend bruin. Medjoul dadels hebben een dikke, maar zachtere textuur dan andere dadels. De smaak is erg zoet en is te vergelijken met honing. Het zijn zeker de grootste dadels en worden beschouwd als de beste, ze zijn dan ook erg prijzig in aanschaf.

De Halawi dadels zijn zacht met een dun velletje, ze hebben een karamelachtige smaak en een roodbruine kleur. Deze dadel komt uit Median in Saudi Arabië. Ze zijn geschikt voor desserts.

De  Barhi dadels zijn ronder en kleiner, met een licht gekarameliseerde smaak. Deze dadels worden vaak vers gegeten. Ze zijn heerlijk vers of in zoete gerechten.

De Zahidi  dadels zijn droger en minder zoet, met een nootachtige smaak. Ideaal voor bakken en koken, of als basis voor dadelstroop.

Neven producten

• Dadelstroop

De dadelstroop wordt verkregen door in water gemixte dadels te koken tot een pasta. Die wordt vervolgens geperst en gefilterd, en tot slot door verdamping ingedikt. Zo ontstaat een stroop die ongeveer 75% suikers bevat. Dadelstroop is heel courant in Israël, maar is in Europa moeilijker te vinden. King Solomon Silan is een pure stroop uit verse Medjool dadels zonder toegevoegde suiker.

• Dadelpasta

Dadelpasta is niets anders dan een puree van gemalen dadels. Je kan het dus zelf goed maken

• Dadelpittenpoeder

In Egypte wordt steeds vaker een koffievervanger gedronken op basis van dit poeder.

Dadels worden meestal geoogst in de late zomer tot vroege herfst. Verse dadels zijn van augustus tot november verkrijgbaar, terwijl gedroogde dadels het hele jaar door beschikbaar zijn.

Dadels zijn rijk aan vitamine A en B, alsook aan kalium,  ijzer, magnesium en fosfor. Verse dadels bevatten aanzienlijk meer vitamine C en minder suiker. Dadels zijn zeer rijk aan vezels.

De gedroogde dadels bevatten minder nutriënten dan verse en zijn hoger in suikers.

1 gemiddelde dadel = +/- 6-8 gram

Dadels zijn extreem rijk aan natuurlijke suikers glucose, fructose en sucrose. Hou er rekening mee dat de natuurlijke vruchtensuikers op dezelfde manier verwerkt worden in ons lichaam als de gewone geraffineerde suiker.

Glycemic load = +/- 9-24     Insuline index = 64-79    Glycemische index =  +/- 56- 62.

De glycemische index van dadels is afhankelijk van de soort, met enkele uitschieters naar beneden (Ma’an: 30,5 en Khalas 36,5  Barhi 49.7).  

De glycemische load toont grotere schommelingen afh. van de soort.

ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6074203/

Dadels zijn relatief hoog in natuurlijke suikers en koolhydraten, wat betekent dat ze met mate moeten worden geconsumeerd in een koolhydraatbewuste voeding. Ze kunnen echter een gezonde vervanger zijn voor geraffineerde suikers dankzij hun vezels, vitaminen, en mineralen. In kleine porties kunnen dadels passen in een gezonde koolhydraatbewuste voeding, vooral wanneer ze worden gecombineerd met eiwitten of vetten, zoals noten, om de opname van suiker te vertragen.

Pas op voor de dadel “hype”

Bewerkte dadels bevatten het dubbele aan suikers door de extra suiker laag.

• Dadels zijn erg populair geworden als gezond snoepje/ tussendoortje. Ze worden veel gegeten over de gehele dag. Een gemiddelde dadel bevat evenwel +/- 6 gram suikers!!!
• Vaak zien wij “dadelstroop” op ingrediëntenlijsten. Dit is niets meer of minder dan een “alias” Dit sterk geconcentreerde goedje bevat nauwelijks tot geen enkele vezel meer. Wat overblijft is fructose! Het klinkt wel gezonder dan fructose/glucose stroop.

Dadels kunnen fungeren als natuurlijk zoetmiddel in verscheidene gerechten (bv. taart) i.p.v. suiker. Verse dadels zijn, als ze intact en zonder enige coating van suiker worden gegeten, gezonder dan gewone (geraffineerde) suiker door hun vezels, vitaminen en mineralen. Om dezelfde zoetkracht te verkrijgen als gewone suiker zijn er evenwel extra dadels nodig. Wat zorgt voor een erg grote suiker-inname. Gebruik ze dus met mate.

Dadels kunnen zoals alle suikers ernstige cariës en gebitsproblemen veroorzaken.

AANKOOP

Dadels zijn gedroogd te koop in menig supermarkt. Tegenwoordig zijn er, zeker in de grote steden, overal kleine Turkse, Marokkaanse of andere Mediterrane winkels waar je prima dadels kunt kopen.

Koop bij voorkeur grote dadels met een licht gerimpeld en gaaf vel en mijd dadels met een suikerlaagje.

Je kunt zien of een dadel vers is door hem tegen het licht te houden; als de schil enigszins doorschijnend is, is de vrucht vers.

Spijtig zijn verse dadels bijna niet te vinden.  Verse dadels hebben een grootte van ongeveer 5 cm. Ze hebben een gladde schil en zijn goud- of roodbruin van kleur. De beste tijd om verse dadels te kopen is in de late zomer tot vroege herfst.

Meestal worden ze verkocht terwijl ze nog aan takjes zitten. Verse dadels zijn in het najaar te koop. Je kunt ze op markten tegenkomen of in Turkse winkels. Soms zijn ze zelfs in de supermarkt te koop.

Ze worden los en in doosjes verkocht. Dadels zijn rijp wanneer ze glanzend bruin zijn. Ze moeten dik en vochtig zijn met een gladde schil. Onrijpe dadels herken je aan de goudkleur. Ze zijn harder en minder honingachtig.

Vriesverse dadels worden na de oogst gewassen, ingevroren en wanneer ze op de verkoopplaats aankomen, worden ze ontdooid. Deze dadels hebben een honingsmaak. In toko’s kan je vaak het hele jaar door ingevroren dadels kopen.

Gedroogde dadels zijn het hele jaar door verkrijgbaar. Gedroogde dadels horen nog steeds zacht te zijn. Harde of versuikerde dadels liggen al te lang. Voorverpakte dadels hebben een THT-datum op de verpakking. 1 dadel = +/- 6 gram.

Zorg ervoor dat, indien mogelijk, je ongesuikerde, liefst 100% biologische dadels inkoopt, vers en rijp van de tak.

Dadelpoeder gemaakt uit gedroogde dadels wordt vaak als alternatief voor suiker aangeboden (rijk aan koolhydraten!).

Dadelstroop is te vinden in (Israëlisch) speciaalzaken of via de webshop. Kant-en-klare biologische dadelpasta is ook te koop online, of plaatselijke Turkse of Marokkaanse markt.

BEWAREN

Verse dadels kan je nog laten narijpen op kamertemperatuur. Let er wel op dat je ze niet overrijp laat worden. Vriesverse dadels kan je nog 2 dagen bewaren in de koelkast.

Gedroogde dadels zijn maandenlang houdbaar maar worden steeds minder lekker.  Indien koel bewaard en goed beschermd tegen uitdrogen, blijven ze enkele weken goed. Leg ze wel niet te dicht bij sterk geurende etenswaren, want ze absorberen die geuren heel gemakkelijk.

Vacuüm kan de houdbaarheid van gedroogde dadels verlengen tot een jaar.

Je kan verse dadels alsook dadelpasta ook invriezen als dat niet eerder is gebeurd. Verpak evenwel in de gewenste portiegrootte. Ze zijn zo een 3-tal maanden te bewaren.

In toko’s kan je vaak het hele jaar door ingevroren dadels kopen.

1 gemidelde (ontpitte) grote dadel weegt +/- 7.1g, dit is +/- 4.75 gram koolhydraten!!

Dadels worden als handvrucht en in bereidingen gegeten. Ze hoeven niet gekookt te worden. De pit is niet eetbaar.

De vrucht wordt vers of gedroogd gegeten. Verse dadels hebben een honingsmaak. Gedroogde dadels smaken iets zoeter.

Ze kunnen worden verwerkt in cakes en desserts, maar ook in combinatie met hartige gerechten zoals tajine (geurige stoofschotel), kerrieschotels of als vulling voor vis, vlees of gevogelte.

Dadels zijn heerlijk te combineren met noten, roomkaas en amandelen.

Alvorens de dadels in de keuken te gebruiken moet je ze ontpitten en fijn knippen met een schaar die in heet water is gedompeld. Ze hoeven niet geschild te worden, de schil is eetbaar. Het is aan te bevelen om ze goed af te spoelen onder de kraan voor het opeten zodat je zeker weet dat ze goed schoon zijn.

Dadels zijn zeer lekker op een kaasplank

Dadels kunnen geweekt worden in water. Als dadels erg droog zijn zal het weken enorm helpen. Plaats de dadels voor 30-40 minuten in lauw water om ze zacht te laten worden. Geweekte dadels zijn beter te verwerken in zoete gerechten. Gebruik in zoete gerechten minder suiker als je ook dadels gebruikt!

In de Islam tijdens de vastenmaand ramadan worden dadels traditioneel bij zonsondergang gegeten bij de iftar-maaltijd. De overleveringen zeggen dat door het verbreken van het vasten met een dadel de iftar 1000 keer meer sawab (beloning voor goede daden) oplevert.

Combineer de zoetheid van dadels met zoute of pittige ingrediënten, zoals blauwe kaas of chilipeper, voor een gebalanceerde smaak.

Puree: Maak een dadelpuree om te gebruiken als natuurlijke zoetstof in baksels of als spread op brood.

De pitten kunnen worden gedroogd, gemalen, en gebruikt als een koffiesurrogaat.