De blauwe bes is geen bosbes, wereldwijd zijn er meer dan vijftig Vaccinium geslachten, die allen eetbare bessen leveren. Deze worden al sinds onheuglijke tijden verzameld en gegeten; vooral voor nomadische volken vormden ze een belangrijke bron van voedsel en vitaminen. Het aantal zelfstandige rassen in de wereld is ca. 75 waarvan 26 in Amerika en 6 in Noord-Europa.

De blauwe bes is een vruchtdragende struik met een hoogte van 1,5-2,5m. Blauwe bessen zijn blauwzwart en hebben een dof beschermend waslaagje. Dit laagje werkt als een zonneschild. Blauwe bessen hebben wit vruchtvlees en een milde, zoete bosbesachtige smaak. Blauwe bessen worden na een kort kasseizoen vooral in de buitenlucht geteeld. De blauwe bessenplanten staan op zogenaamde ruggen. Alle bessen worden met de hand geplukt.

Het seizoen voor blauwe bessen varieert afhankelijk van de soort en het klimaat, maar de meeste soorten worden geoogst tussen juni en augustus, met een piek in juli.

Bekende blauwe bessen

De ‘highbush blueberry’ (Vaccinium corymbosum) is inheems in het oosten van Canada en de oostelijke en zuidelijke Verenigde Staten, van Ontario in het oosten tot Nova Scotia en in het zuiden tot aan Florida en oostelijk Texas. Hij is ook genaturaliseerd op andere plaatsen: Europa, Japan, Nieuw-Zeeland, de Pacific Noordwest van Noord-Amerika. Men denkt dat veel wilde soorten al duizenden jaren door indianen worden gekweekt. De mens heeft de blauwe bes veredeld door selectie en kruising.

De blauwe bes is een bloemdragende struik met een hoogte van 1,5- 3 m. Het blad verkleurt in de herfst naar vuurrood. Je vindt de wilde blauwe bes vooral terug als onderbegroeiing in naaldbossen en uiteraard kan je ze kopen in vele variëteiten en soorten.

De blauwe bes bloeit in trossen met een groot verschil in bloei tussen de eerste en laatste bloem in de tros. De bloem is witcrème tot roze van kleur. De bloei is in de eerste helft van mei. Door deze vroege bloei kan er nachtvorstschade optreden. De blauwe bes wordt bestoven door hommels en de honingbij.

Blauwe bessen zijn tussen de 5 en 16 mm in diameter en hebben een uitwaaiende kroon aan de onderkant. Ze zijn eerst groen en veranderen dan naar blauwpaars tijdens het rijpen. Hun intense paarse kleur danken ze aan de aanwezigheid van het antioxidant anthocyanine.

De ‘lowbush blueberry’ (Vaccinium angustifolium) die bekend staat als de ‘wilde’ blauwe bes, afkomstig uit het oosten en midden van Canada (van Manitoba tot Newfoundland) en het noordoosten van de Verenigde Staten, en groeit zo ver naar het zuiden als de Great Smoky Mountains en in het westen naar het gebied van de Grote Meren.  Ze zijn kleiner en bevatten een hoger gehalte aan bepaalde antioxidanten.

De bloemen zijn wit, klokvormig, 4-6 mm lang. De vrucht is een kleine zoete donkerblauwe tot zwarte bes.

Er kunnen meerdere knoppen op een gezonde stengel staan ​​en elke knop kan opengaan en meerdere bloesems hebben. Een bosbessenveld dat een volledige plantendekking heeft, kan wel 150 miljoen bloesems per hectare hebben.

Deze soort is brandtolerant en neemt vaak toe in een gebied na een bosbrand

Rabbiteye Blueberry (Vaccinium ashei): Deze soort komt voornamelijk voor in het zuiden van de Verenigde Staten en produceert middelgrote tot grote bessen.

Half-high Blueberry: Een kruising tussen highbush en lowbush soorten, ontworpen om in koude klimaten te groeien met grotere bessen dan de lowbush variëteit.

Naast al die van licht tot donkerblauwe rassen zijn er ook rassen die roze vruchten geven, het bekendste ras is de “Pink Lemonade “een cultivar van de vaccinium corrymbosum. Hij bloeit va in het voorjaar met witte klokjes. Ze worden in augustus geoogst. De Pink lemonade geeft stevige, heel zoete bessen met een milde, aangename smaak.

Blauwe bessen zijn zoet, voedzaam, ze bevatten weinig calorieën, en worden daarom vaak als ‘superfood’ aangeduid. Zij hebben een hoge antioxidant werking. Wel is er voorlopig geen wetenschappelijk bewijs dat blauwe bessen daadwerkelijk veel gezonder zijn dan ander fruit.

Rijk aan vitamine C, K, E (geen vitamine D) en mangaan. De blauwe bessen bevatten 85% water en 15% nutriënten. Gedroogd het tegenovergestelde 85% nutriënten en 15% water. Zeer rijk aan anthocyanines.

De suikers bestaan hoofdzakelijk uit fructose en glucose en een kleine hoeveelheid sucrose.

Glycemische index = 53 + 7 (Canada) – Insuline index = 40   Glycemic load = 4,0     Nutri-Score A

Blauwe bessen zijn een uitstekende keuze voor mensen die een koolhydraatbewuste voeding volgen. Met een lage glycemische lading en een matige glycemische index kunnen ze helpen om de bloedsuikerspiegel stabiel te houden. De bessen bieden ook een rijke bron van antioxidanten,

AANKOOP

Blauwe bessen zijn van mei t/m september verkrijgbaar. Van januari t/m april en van oktober t/m december worden ze ook geïmporteerd vanuit Chili, Nieuw-Zeeland en Argentinië.

Ze kunnen worden gekocht op boerenmarkten, in supermarkten, en bij gespecialiseerde groentewinkels. Kies bessen die stevig zijn en een gelijkmatige blauwe kleur hebben zonder zachte plekken of schimmel.

Blauwe bessen zijn kwetsbare vruchten, dus behandel ze voorzichtig. Als de blauwe bessen stevig aanvoelen en bedauwd zijn dan heb je kwaliteit in handen. Dit waas beschermt de bessen tegen de zon en is een teken dat ze vers zijn. Probeer de blauwe bessen na aankoop zo snel mogelijk in de koeling te bewaren.

Ongeveer 90% van de wilde bosbessen met een laag struikgewas wordt verkocht in IQF (Individual Quick Frozen). Sommige bessen worden tijdens het oogstseizoen vers verpakt en verkocht op boerenmarkten en supermarkten.       Er is 100% puur wilde bosbessensap op de markt.

De wilde bosbessen van Nova Scotia (Canada) worden geëxporteerd naar de Verenigde Staten, Japan, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en andere landen.

BEWAREN

De vruchten van de blauwe bes zijn vers goed te bewaren in de koelkast.

Verse bessen blijven 2-3 dagen goed als je ze uitgespreid op een bord dat afgedekt is met een plasticfolie dat de bessen niet raakt in de koelkast bewaart. Haal eventueel beschadigde vruchten weg, want die steken de andere aan. Zorg dat ze niet vochtig worden.

Voor het invriezen niet wassen, anders wordt de schil hard. Leg de bessen naast elkaar op een plat bord en laat ze bevriezen. Verpak ze daarna in een plastic bakje of diepvrieszakje en stop ze weer in de vriezer. In de diepvries (bij – 18°C) kunnen de bessen een paar maanden bewaard worden.

Blauwe bessen hebben een opvallende kruidige geur en zijn goed in het behouden van hun vorm en substantie tijdens verschillende bereidingen. Blauwe bessen zijn buitengewoon veelzijdig en kunnen in zowel zoete als hartige gerechten worden gebruikt

De bessen kunnen worden gebruikt als vulling van gebak, worden ingemaakt (als jam, bessensap, siroop) en verwerkt worden tot vruchtenwijn. Je kan ze marineren, pureren, drogen, konfijten, inmaken, ijs.

Was blauwe bessen vlak voor het serveren en enkel als het nodig is. Je verwijdert de steeltjes indien aanwezig best pas na het spoelen. Blauwe bessen eet je zo uit het vuistje, maar zijn ook heerlijk in een dessert of verfrissende smoothie.

Pink Lemonade zijn zoeter dan de overige blauwe bessen. Vries de bessen in en je krijgt lekkere mini-snoepijsjes.

Om confituur of jam te maken hebben blauwe bessen extra zuur en pectine nodig om een stevige structuur te krijgen dit in tegenstelling met de cranberries die rijk zijn aan pectine. De bessen eerst goed laten doorkoken alvorens de suiker toe te voegen om te verhinderen dat ze hard worden.

No waste

Overgebleven blauwe bessen kunnen worden gepureerd en ingevroren in ijsblokjesvormen voor een gezonde toevoeging aan drankjes.

Verschillen met de blauwe bosbes

De blauwe bes wordt in tegenstelling tot de blauwe bosbes op grote schaal commercieel geteeld.

Blauwe bessen hebben kleine zaadjes en de bosbessen grotere harde zaden. De blauwe bes heeft geen waas over de vrucht.

Blauwe bessen zijn zoeter van smaak en aanzienlijk groter dan bosbessen en hebben een kleurloos sap, terwijl dat van de bosbes dieppaars van kleur is.

In tegenstelling tot de bosbes geven blauwe bessen niet af. Niet onbelangrijk, dat laatste punt, want als je met bosbessen knoeit kan zelfs het meest fabelachtige wasmiddel de vlekken niet meer verwijderen.

De blauwe bevat minder vitamine C en meer koolhydraten dan de blackberry

Blauwe bessen behouden hun vorm in de oven, hebben ook een opvallende kruidige geur.

Blauwe bessen gaan verrassend goed samen met kruiden zoals basilicum en tijm, wat hun zoetheid in balans brengt.

Blauwe bessen kunnen worden gekarameliseerd in een pan met een beetje suiker en citroensap om een heerlijke topping te maken voor pannenkoeken of ijs.

Niet-biologische bessen (zeker uit het buitenland) zijn niet erg “schoon” te noemen: gebruik van vele pesticiden. Geef de voorkeur aan biologische producten.

Als de blauwe bessen met een basisch gerecht gecombineerd worden (bv. bakpoeder), kan de paarse kleur veranderen in een vreemde groene kleur.