Eerder was beschuit een harde beschuit (zeebeschuit of zeekaak) die de walvisvaarders mee namen, een hard baksel zoals ook de Romeinen maakten. Hij werd gemaakt van een mengsel van twee delen rogge op één deel tarwe, en zo compact dat het nauwelijks te vergelijken is met de huidige beschuit. Toch werd hij zo genoemd.

De vroegste beschuit dat lijkt op de beschuit die we nu kennen, staat beschreven in 1761 in De Volmaakte Hollandsche Keukenmeid. Hoe zuykerbeschuit precies gebakken werd en hoe deze er uit heeft gezien is niet bekend, maar zeker niet zoals de huidige beschuit. Het zou nog een dikke eeuw duren voor deze werd geboren, met de introductie van de beschuitbol.

Beschuitbollen zijn schijfvormige cakes die wordt gebakken in schaaltjes, waardoor uniforme beschuiten gemaakt kunnen worden. De belangrijkste ingrediënten van de beschuitbol zijn tarwe, gist, suiker en eieren, vandaar de term eierbeschuit.

Zodra de beschuiten uniforme afmetingen hadden – de beschuiten worden in rollen verkocht – doet in Nederland de cilindrische, ronde beschuitbus zijn intrede. Goed voor een heel pak beschuit, een bakkersdozijn beschuiten. Dat wil zeggen een dozijn beschuiten plus één. Het bakkersdozijn is het gebruik onder Londense bakkers om op ieder dozijn één extra brood of koek aan hun klant te leveren om te voldoen aan de rigide gewichtseisen die in de ‘Assize of bread and ale’ waren vastgelegd.

Niet zonder slag of stoot kreeg de bedenker van de beschuitvorm, Theo Tempels, waar hij meende recht op te hebben, een sluitend octrooi. Het was niet het idee van Bolletje. En Bolletje had zijn idee eerder resoluut afgedaan als onnodig en onnuttig. Het octrooi op het beschuitje is in juni 2019 geëindigd.

De standaard ingrediënten voor het maken van beschuit zijn: bloem, gist, zout, basterdsuiker, beschuitgelei en eieren. Er worden ook wel eenden- of ganzeneieren gebruikt. Door het tweemaal bakken van beschuit is besmetting met salmonella dan uitgesloten.

Beschuit wordt twee keer gebakken, eenmaal als plat cilindrisch broodje (beschuitbol, ook in die vorm te koop) en na het doorsnijden nog een keer. De oude naam voor beschuit is dan ook ’tweebak’.

Een economisch voordeel van beschuit is dat het gebakken kan worden bij lagere temperaturen dan brood,  een bakker kan daarom na het bakken van brood de restwarmte van de oven gebruiken om beschuit te bakken.

Voorbeelden van (eier)beschuit

• Wit Beschuit: Gemaakt van witmeel, het meest voorkomende type, vaak gebruikt voor ontbijt of als basis voor zoet beleg.
• Achterhoeks theebeschuit, stripjes met suiker en kaneel bestrooid
• Twentsch beschuit, normaal beschuit, groot formaat
• Twentsch beschuit, groot formaat beschuit
• Waldkorn beschuit, met gebrande mout (moutextract) gekleurde beschuit van tarwebloem
• Zeeuws theebeschuit, stripjes met suiker en kaneel bestrooid
• Spelt beschuit, met spelttarwe in plaats van zachte tarwe
• Volkoren tarwe, merendeels tarwemeel,
• Donker volkoren tarwe, merendeels tarwemeel, met gebrande mout (moutextract) gekleurd
• Meergranen Beschuit: Bevat een mix van verschillende granen zoals tarwe, rogge en haver, voor een rijkere smaak en textuur.
• Glutenvrij Beschuit: Gemaakt zonder glutenbevattende granen, geschikt voor mensen met coeliakie of glutenintolerantie.
• Geroosterde Beschuit: Extra geroosterd voor een diepere smaak en extra knapperigheid.

Merk op, dat de verschillen in receptuur geringer zijn dan de labels doen vermoeden. Anders als in andere landen worden aan beschuiten nauwelijks smaakmakers toegevoegd, met uitzondering van suiker (en kaneel).

Bucellatum is de benaming van een hardbrood dat de Romeinen bakten voor hun soldaten en zeevarenden. Wij zouden dat scheepsbeschuit noemen. Het werd gemaakt van een dikke pasta van wit tarwebloem.

In de Italiaanse biscotto’s zie je allerlei toevoegingen, variërend van noten (amandelen, pistache- en hazelnoten) tot chocolade, en in allerlei vormen, zoals de kleine, haast ovale cantuccini en de grillig gevormde bruttiboni.

Beschuit heeft geen specifiek seizoen en is het hele jaar door verkrijgbaar. Het is een niet-seizoensgebonden product dat vanwege zijn lange houdbaarheid in verschillende situaties en momenten van de dag kan worden gegeten.

Beschuit is een klassieke traktatie bij de geboorte van een kind, waarbij het wordt geserveerd met muisjes (kleine anijsbolletjes) erop.

Belgisch hardbrood

Per regio kan de samenstelling van het hardbrood verschillen.

• Brugs beschuit: wordt gemaakt van een normaal formaat melkbrood, dat na gesneden te zijn rondom besuikerd wordt en vervolgens bros afgebakken. Brugse beschuiten worden wel zoete biscottes genoemd. Oud Huis de Man maakt de originele, al sinds 1880, en adviseert ze bij het kaasplankje.
• Iepers beschuit wordt gemaakt van koekenbrooddeeg een soort krentenbrooddeeg. Het brood dat daarvan wordt gebakken, wordt net als het `Brugse melkbrood dun gesneden en aan één zijde bestrooid met cassonadesuiker (kandijsuiker)en kaneel.
• Kortrijks beschuit is net als Iepers beschuit van koekenbrood of melkbrood gemaakt worden en na het afbakken met fijngestampte kandijsuiker worden bestreken.
• Het Oostendse beschuit is de enige Belgische beschuitvorm die appelleert aan de klassieke Romeinse scheepsbeschuiten. In 2017 heeft de Vlam, dat staat voor Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing, dit Oostendse zeebeschuit als streekproduct erkend.

De voedingswaarde van beschuit varieert afhankelijk van de ingrediënten en het type.

Glycemische index : 68-72 (witmeel) 50-59 (volkoren)-  Glycemic load 5.1  Nutri-score D/E

Beschuit, vooral de witte variant, heeft een hoog koolhydraatgehalte en een hoge glycemische index, wat snelle pieken in de bloedsuikerspiegel kan veroorzaken. Voor mensen die een koolhydraatbewuste voeding volgen, zijn volkoren of meergranen beschuiten betere keuzes vanwege het hogere vezelgehalte, wat de glycemische reactie kan vertragen.

Aankoop

Beschuit wordt meestal in rollen verkocht. Een rol bestaat vrijwel altijd uit een bakkersdozijn van dertien beschuiten.

Kwalitatief hoogwaardige beschuit is verkrijgbaar in supermarkten, bakkers en delicatessenwinkels. Let bij de aankoop op versheid en het type beschuit dat het beste past bij je voedingsvoorkeuren, zoals volkoren of glutenvrij. De meest verse beschuit is vaak verkrijgbaar bij lokale bakkers of ambachtelijke winkels.

Bewaren

Bewaar beschuiten droog, bijvoorbeeld in een afgesloten trommel. Een geopend pakket kan je +/- 1 maand in de keukenkast bewaren. Een gesloten verpakking zie de houdbaarheidsdatum.

Beschuit kan in principe worden ingevroren, maar dit wordt niet aanbevolen omdat het de textuur kan beïnvloeden en vocht kan opnemen bij ontdooien.

Beschuit wordt in ons land hoofdzakelijk als ontbijt gegeten, de kale beschuit is licht verteerbaar.

Beschuit is veelzijdig en kan op verschillende manieren worden gebruikt:

1. Ontbijt: Besmeerd met boter en jam, pindakaas of kaas.
2. Gebak: Gebruikt als basis voor taarten of desserts, zoals aardbeien met slagroom op beschuit.
3. Salades: Verkruimeld als croutons of topping.
4. Snacks: Met dipsauzen of als lichte snack met beleg.

Aan kinderen werd vroeger vaak beschuitpap als ontbijt gegeven. Een of twee beschuiten werden geweekt in warme melk, en opgediend met suiker en kaneel.

Gebruik beschuit als paneermeel voor het paneren van vlees of vis voor een extra knapperige korst. Het kan ook worden verkruimeld en toegevoegd aan soepen en salades voor extra textuur.