De bauno vindt zijn oorsprong in Maleisië en op Sumatra en Borneo, vermoedelijk op het Indonesische eiland Bali waar het wani genoemd wordt. De vruchten worden in verschillende gebieden in Zuidoost-Azië gekweekt, voornamelijk in West Maleisië Bali, Sumatra en Borneo. In Thailand staan de vruchten bekend als lam-yaa en op de Filipijnen als bayuno. De eerste Europese vermelding is die in een zestiende -eeuws reisbericht van de Italiaanse ontdekkingsreiziger Ludovico de Varthema. Hij noemde de vrucht manga.

Het is een tot 40 m hoge, rechtopgaande groenblijvende boom. Hij heeft een bolvormige, compacte kroon. De bladeren zijn afwisselend geplaatst, elliptisch of lancetvormig, 10–30 cm lang en tot 8 cm breed. De bladeren staan vaak dicht opeen aan het einde van de twijgen.

Hij bloeit van april tot juni.  De bloemen groeien in eindstandige trossen. De bloemen zijn lichtviolet van kleur en verspreiden een zoete geur. Ze gaan maar een dag open.

De Binjai boom is een zeer zware drager, een enkele boom kan duizenden vruchten voortbrengen.

De vrucht rijpt op 3 maanden. De vruchten zijn langwerpige, eivormige, geel of lichtbruingekleurde steenvruchten met een lengte van ongeveer 10 tot 19 cm en een breedte van 5 tot 10 cm. Rijpe vruchten wegen 0,5–1 kg. De schil is dun en bruin met donkere vlekken. Het sappige, zacht vruchtvlees is wit van kleur en smaakt zoetig en fruitig.

In tegenstelling tot de mango is het vruchtvlees niet vezelig.

De wilde vormen hebben eerder zure vruchten, maar er is een cultivar in Borneo en Bali met zoete, vezelloze en smakelijke vruchten. De geur van het vruchtvlees is nogal aanstootgevend, en het witte sap van het onrijpe fruit is erg irriterend voor de huid en bij inname.

Soorten

• Rijpe Bauno Binjai: Dit type heeft een geel tot oranje vruchtvlees en wordt meestal vers gegeten.
• Onrijpe Bauno Binjai: Groener van kleur en wordt vaak gebruikt in chutneys, sambals en andere pittige gerechten.
• Gedroogde Bauno Binjai: Wordt gedroogd en gebruikt als een zure smaakmaker in diverse gerechten.

De geteelde binjai van Bali en Kalimantan staan beschreven als aangenaam zoet. De wani cultivar (Balinees) heeft geen sterke geur.

De vrucht staat beschreven als ernstig bedreigd in Singapore.

Bauno Binjai heeft een specifiek oogstseizoen dat meestal valt tussen mei en juli. Tijdens deze maanden is het fruit op zijn best en het meest smaakvol.

Rijk aan vitamine C, vezels, antioxidanten, en een goede bron van kalium en magnesium. Ongeveer 65% van de binjai-vrucht is eetbaar

Glycemische index: 35   GL  7  Nutri-score A

Bauno Binjai past in een koolhydraatbewust dieet. Het is rijk aan vezels en antioxidanten, wat bijdraagt aan een gezonde spijsvertering en een stabiele bloedsuikerspiegel.

Aankoop

Te vinden in speciaalzaken die exotisch fruit aanbieden, Aziatische supermarkten, of online via gespecialiseerde leveranciers.

Het beste te kopen tijdens het oogstseizoen (mei-juli) voor de hoogste kwaliteit en versheid.

Bewaren

• Rijpe Bauno Binjai kan 3-5 dagen op kamertemperatuur worden bewaard en tot 2 weken in de koelkast.
• Gevacumeerd kan het fruit tot een maand in de koelkast worden bewaard.
• Kan tot 6 maanden in de diepvries worden bewaard. Ontdooi langzaam in de koelkast om de textuur en smaak te behouden.

De vruchten kunnen als handfruit worden gegeten maar worden ook tot frisdranken verwerkt. De vruchten kunnen ook zoetzuur worden ingelegd.

Ze zijn niet vezelig, het witachtige vruchtvlees is zeer zacht en aromatisch. Het heeft een prettige, lichtzure smaak, die enigszins doet denken aan die van abrikozen.

De vruchten worden gegeten met chilipeper en donkere sojasaus. Ze worden hiervoor in dunne hapbare stukjes gesneden.  Het is een uitstekend ingrediënt voor romige sausen of voor de bereiding van pickles.

De schil is dun, maar wordt niet gegeten.

In sommige streken wordt het vruchtvlees van rijp fruit gepekeld en geconserveerd met zout in potjes, of zoetzuur opgelegd.

De bladeren worden rauw of als kruiden gebruikt.

De vers gedroogde zaden worden geraspt, gemengd met kruiden en gedroogde vis, gebruikt als bijgerecht met rijst.

No waste

Gebruik schillen en pitten om smaakvolle infusies voor water of thee te maken.

Onrijpe vruchten zijn niet geschikt voor consumptie omdat ze de slijmvliezen (slokdarm) irriteren. Het werd gebruikt om vijanden te verwonden. Het sap van de bast is giftig en kan ernstige huid- en oogirritatie veroorzaken.

De bauno zou bij ons als kuipplant kunnen worden opgekweekt.

Schil het fruit zorgvuldig, aangezien de schil bitter kan zijn.

Voeg een beetje suiker of honing toe om de natuurlijke zuurgraad te balanceren in sauzen en chutneys.