Appelbessen komen oorspronkelijk uit het oosten van Noord-Amerika. In de 19e eeuw kwamen ze naar Rusland, waar mensen ze plantten in botanische tuinen. Aan het begin van de 20e eeuw veredelde een Russische botanicus de bomen. Daarna begon het gebruik ervan als fruitboom.

In natte vochtige natuurgebieden is de plant verwilderd en verdringt daar inheemse planten.

De bladverliezende struiken worden tot 3 meter hoog en bloeien met witte bloesem in de maanden april en mei en krijgen vanaf midden augustus tot oktober eetbare rode of zwarte tot 9mm grote bessen. Het blad van de appelbes kan tot 8 cm lang worden en kleurt in de herfst naar geel, rood en purper door elkaar. Het zijn drachtplanten, die veel nectar leveren, en onder meer door honingbijen goed bezocht worden.

De bessen worden graag gegeten door vogels als merels en spreeuwen. Dat laatste zorgt ook voor de verspreiding van de appelbes.

De bessen zijn ongeveer zo groot als bosbessen. De smaak lijkt op die van braam met een sterke wrange nasmaak, die echter verdwijnt door koken. Een grote struik kan tien tot vijftien kilogram per jaar opleveren.

Soorten

• Gewone appelbes (Aronia arbutifolia) met rode bessen. Minder bitter dan de zwarte variant, maar nog steeds rijk aan voedingsstoffen.
• Zwarte appelbes (Aronia melanocarpa) met zwarte bessen. Deze soort is het meest gebruikelijk en heeft de hoogste concentratie aan antioxidanten.
• Bastaardappelbes, ook bekend als purpere appelbes (Aronia × prunifolia) met auberginekleurige bessen; dit is een kruising tussen de twee vorige soorten en met kenmerken van beide oudersoorten.

Rassen

• Nero grote opbrengst van grote sappige, zoete vruchten de struiken
• Brilliant compacte groeier geeft helderrode vruchten
• Hugin lage struik grote opbrengst zwarte vruchten
• Viking compacte groeier grote opbrengst zwarte vruchten

De bastaardappelbes wordt in Rusland, Oost-Europa, Polen en Scandinavië aangeplant als fruitgewas.

Appelbessen worden meestal geoogst van eind augustus tot oktober, afhankelijk van het klimaat en de specifieke variëteit. De bessen rijpen in de late zomer tot vroege herfst en kunnen in deze periode het beste worden geplukt voor maximale smaak en voedingswaarde.

Ook bij ons, zoals op de Waddeneilanden in Nederland, wordt appelbes geteeld, waar de bessen met name gebruikt worden om er sap en jam van te maken. De grootschalige teelt van appelbes is goed te combineren met de teelt van zwarte of rode bes, omdat dezelfde oogstmachines kunnen worden gebruikt, maar de gewassen na elkaar rijpen.

De bessen worden of gedroogd (zoals rozijnen) of er wordt sap van gemaakt.

Ook wordt de appelbes als alternatieve rode voedselkleurstof gebruikt vooral in plaats van Ponceau 4R (E124)

De bessen hebben een hoog gehalte aan antioxidanten, flavonoïden, vitamine C en vitamine K.

Glycemische index 25   Glycemic load 2    Nutri-Score A

Appelbessen passen uitstekend in een koolhydraatbewuste voeding. Dankzij hun lage glycemische index en glycemische lading helpen ze bij het stabiliseren van de bloedsuikerspiegel. Bovendien zijn ze rijk aan vezels, wat bijdraagt aan een verzadigd gevoel en een gezonde spijsvertering. De hoge concentratie antioxidanten en voedingsstoffen maakt ze een uitstekende keuze voor een gezond dieet.

Aankoop

Oogsttijd van oktober tot december.

De beste appelbessen zijn te vinden bij biologische markten, speciaalzaken en soms in goed gesorteerde supermarkten. Het is het beste om ze te kopen tijdens hun oogstseizoen in de late zomer tot vroege herfst, maar gedroogde en bevroren varianten zijn het hele jaar door beschikbaar.

Je kan aroniabessen ook als sap en gedroogd terugvinden online en bij  enkele speciaalzaken.

Bewaren

Verse appelbessen kunnen tot een week in de koelkast bewaard worden. Ze kunnen tot een jaar in de diepvries bewaard worden. Zorg ervoor dat ze goed afgesloten zijn om vriesbrand te voorkomen.

Gedroogde bessen bewaar je koel, droog en donker, in een afgesloten verpakking. Na openen van een pak aronia sap dit goed afsluiten en in de koelkast bewaren. Binnen 5 dagen consumeren.

Appelbessen kunnen rauw van de struik worden gegeten, maar kunnen ook worden verwerkt.

Appelbes smaakt naar bramen en is vers erg wrang en stigent, met aroma’s van appel. Maar verwerkt zijn ze heerlijk.

Ze zijn te vinden in wijn, jam, siroop, sap, thee, saus, voorgerechten, extracten, bier, ijs, snoep en tincturen. Je kunt ze heel goed mengen met ander fruit.

Gedroogde aronia bessen kun je door pap of muesli doen of in smoothies. Je kunt ze ook gebruiken in marinade voor vlees, ze passen erg goed bij wildgerechten.

De appelbes wordt ook vaak gebruikt als een alternatieve en natuurlijke rode kleurstof in de voedingsindustrie.

No waste

Gebruik de overgebleven schillen en pulp van sap of wijnproductie in smoothies of als toevoeging aan gebak voor extra vezels en voedingsstoffen.

Overrijpe Bessen: Maak er jam van of vries ze in voor later gebruik.

Aronia sap zou een hypoglycemisch effect hebben met verlaging van de postprandiale glycemie. Het juiste mechanisme is nog niet bekend.

De activiteit van DPP IV, α-glucosidase and ACE is verlaagd o.i.v. het aroniasap.

• Door hun wrange smaak, combineer appelbessen met zoetere vruchten zoals appels of peren in recepten.
• Week de bessen in een beetje honing of sap om hun smaak te verzachten en zoeten.