Men vermoedt dat de ananas oorspronkelijk afkomstig is uit Brazilië, Bolivia en Paraguay nochtans duiden recentere bronnen eerder Colombia, Venezuela en Noordelijk Brazilië als oorsprong aan. De wereldproductie wordt nu gedomineerd door Zuidoost-Azië, met name Thailand, de Filipijnen en Costa Rica. Vanwege de vruchten werd de ananasplant al snel ook op andere plaatsen aangeplant. Ten tijde van Christoffel Columbus groeide de plant in heel Zuid- en Midden-Amerika en in het Caraïbisch gebied. De Spanjaarden introduceerden de ananas op de Filipijnen, Hawaï en Guam. In Europa werd de vrucht in 1720 voor het eerst met succes gekweekt in broeikassen.

De ananasplant is een tropische en doorlevende plant die ongeveer een meter hoog wordt. Hij groeit bij temperaturen tussen 22 en 26°C en een hoge luchtvochtigheid.

Hij heeft lange, smalle en zeer stevige bladeren met een stekelige rand en draagt honderd of meer rood paarse bloemen, die als een rozet rondom een centrale as staan.

De ananas lijkt op een grote dennenappel en is een grote samengestelde vrucht die uit vele kleine, samengroeiende besjes bestaat. Het is een grote schijnvrucht.

De ananas ontstaat dus niet uit één enkele bloem, maar uit verschillende bloemen met hun schutblaadjes. Uit elk bloempje ontstaat één vruchtje. De “schubben” van de ananas zijn dus allemaal aparte vruchtjes. Alle vruchtjes vergroeien samen met de bloeisteel tot een samengestelde vrucht.  Hij kan wel 30 cm lang en meer dan 4 kg zwaar worden, heeft boven op een rozet van bladeren en is cilindrisch tot kegelvormig.  De vruchtjes rond de voet ontstaan het eerst en zijn het ‘oudst’ en het zoetst.

Je kan de ananas dus zien als een uit spiralen bestaande vrucht van 100-200 aparte vruchtjes zonder pit die rond een centrale kern samengroeien (op deze wijze raken bacteriën en gisten opgesloten om onzichtbaar bederf te geven).

Een plant draagt twee jaar na elkaar één ananas en sterft dan meestal af.

De kleur van de schil is groenachtig tot bruinachtig, het vruchtvlees is lichtgeel tot geel en de smaak is zoet tot zoetzuur. De grootte, de vorm, de smaak en de kleur zijn zeer verschillend afhankelijk van de variëteit. Het vroeg oogsten van de hoofdvrucht zorgt voor een tweede oogst van kleinere vruchten. Na te zijn geoogst rijpt de ananas niet meer. De vrucht moet daarom zo rijp mogelijk worden geplukt en zo snel mogelijk de winkelrekken bereiken.

Er bestaan tientallen ananasvariëteiten.

Ruwweg kan je de voornaamste rassen opdelen in vijf types. Tot elke groep behoren meer dan tien rassen. Binnen elke groep bestaat er dus veel variatie.

Belangrijke ananas soorten

• De Smooth Cayenne De meest voorkomende variëteit, herkenbaar aan zijn gladde schil en sappig zoet goudgeel vruchtvlees met een gewicht van zo’n 2 kg, zeer geschikt om in te blikken.
• De Queen Victoria weegt slechts een halve tot 1 kg en heeft droger, minder zoet vruchtvlees met een zachte smaak. De kern is minder vezelachtig. Deze ananas is vooral afkomstig van de eilanden Reunion en Mauritius. Ze wordt vaak beschouwd als de meest verfijnde soort.
• De Red Spanish of Caraïbe is relatief klein en weegt van 1 tot anderhalve kg hij zou een lager suikergehalte hebben (heb hieromtrent tot heden nog niets teruggevonden).
  • De Cesar variëteit heeft geel vruchtvlees, maar van buiten is hij felrood. Hij is erg zoet en makkelijk te telen. Het smaakt en ruikt anders dan de MD2 ananassen.” Hij is iets zuurder van smaak.  
  • De David variëteit heeft ook een rode schil, maar het vruchtvlees is witter en heeft ook een smaak en geur die anders is dan die van de MD2 en Cesar. Deze ananas vindt nog steeds slecht zijn niche omdat mensen nog op zoek zijn naar de MD2ananans.
• De Super Sweet MD2 ananas is een ananasvariant, geteeld in Costa Rica (Del Monte): hij bevat veel vitamine C, blijft langer goed (30 dagen i.p.v. 21 dagen) en is zoeter van smaak (80% import naar Europa). Deze benodigt wel meer chemische producten.
• Queen : Kleinere ananassen met een intensere smaak

Andere varianten

• De pain du sucre met een zeer sterke ananassmaak, de ‘extra sweet’ ananas is zoet en fris,
• De mini-variant, smooth cayenne met een sterke ananassmaak
• De d’Afrique avion is zoet en aromatisch.

 

Een groot deel van de voor de handel verbouwde ananas wordt verwerkt tot blikfruit. Het afval – de schil, de houterige stronk en de uiteinden – worden dikwijls verwerkt tot compost of het wordt gebruikt voor de bereiding van azijn en alcohol, alsook als veevoer.

De kwaliteit van ananassen uit de subtropen is weliswaar minder betrouwbaar dan deze van uit de buurt van de evenaar (minder temperatuurschommelingen).

Geoogste ananassen worden gewassen in een bad met water en chloor, het chloorwater wast het vuil en de insecten weg en scheidt de goede van de slechte vruchten met doorschijnend vruchtvlees: de slechte vruchten zinken in het bad. Hier kan nochtans de producent het aantal bovendrijvende ananassen beïnvloeden door zout aan het water toe te voegen. Hoe meer zout, hoe meer er blijven drijven.

Hierna gebeurt de inspectie en brengt een machine een waslaagje aan om uitdroging en bruinverkleuring bij koeling te beperken.

Op basis van kwaliteit worden ananassen ingedeeld in 3 klassen (zie definities onderaan):

• Extra class,
• Class1
• Class2

Ananas bevat het sulfhydryl bevattende enzyme bromelaïne, met als belangrijkste fractie de proteasen, eiwitsplitsende enzymen. Culinair worden deze bromelaïne-enzymen gebruikt voor het malser maken van vlees. Het toevoegen van verse ananas aan voedsel zal afbraak van eiwitten veroorzaken, waardoor de textuur en smaak verandert. In gerechten met gelatine zal verse ananas dan ook de gelatine afbreken waardoor het geen gel meer kan vormen.

Ananas uit blik heeft dit effect niet, gezien bij het inblikken de ananas verhit wordt, hierdoor worden de eiwit-afbrekende enzymen gedenatureerd.

Het eiwitsplitsende effect kan na een zware maaltijd eventueel benut worden om tot een betere vertering te komen door verse ananas te consumeren!

Ananas is het hele jaar door beschikbaar, hoewel de piekseizoenen variëren per regio. In de meeste tropische gebieden is de beste oogstperiode van maart tot juni.

De ananas is rijk aan vitaminen, zoals bètacaroteen en vitamine E, C en aan mineralen, zoals kalium, magnesium, fosfor, ijzer, koper, mangaan, zink en jodium. De ananas bevat +/- 85% water, weinig eiwitten en relatief veel koolhydraten waarvan slechts 11% vezels. Ananassap bevat duidelijk minder vitaminen (tot 5x minder!).

De suikers zijn sucrose, glucose en fructose, ze zijn in wisselende hoeveelheid aanwezig naargelang het type ananas. De zoete ananas bevat vooral sucrose, ingeblikte ananas en sap bevatten meer glucose en fructose.

Het vezelgehalte (meestal onoplosbaar) van de ananas verschilt eveneens naargelang de soort.

• De glycemische index kan verschillen naargelang de soort maar bedraagt gemiddeld 66 (59+8). Ananas wordt dus best gecombineerd met voedingsmiddelen met een lagere index (vezels). Glycemic load = 8.6,  Insuline index = 60
• Ananas in siroop: GI = 65 GL = 10.1
• Ongezoet ananassap: GI = 30 GL = 6.8

Ananas kan anderzijds een gezond middel zijn bij een suikerdip (door het bromelaïne ook een betere vertering en minder flatulentie).  

 

Door de aanwezigheid van bromelaïne voelt het tere vlees van het gehemelte snel ruw en pijnlijk aan na het eten van verse ananas. Bromelaïne breekt eiwitten af en valt dan a.h.w. je tong, wangen en lippen aan. Dit effect verdwijnt door de ananas te verwarmen: bakken, grillen of koken.

Bromelaïne breekt ook gelatine af waardoor de ananas eerst gekookt moet worden om dit onschadelijk te maken.

Vandaag is er één geneesmiddel met bromelaïne op de Europese markt: NexoBrid, een gel die de dode huid bij een brandwond helpt te verwijderen. Het nut van die gel is wetenschappelijk bewezen.

Aankoop

Ananas wordt geïmporteerd en is het hele jaar door verkrijgbaar in de supermarkt, op de markt en bij de groenteboer.

De topperiode ligt tussen december en april. De meeste ananassen die wij vers eten komt uit Costa Rica en worden per boot verscheept. De verse ananas die je in Europa kan kopen, behoort meestal tot Extra Class of Class 1.

Na aankoop is het aan te raden de ananas zo snel mogelijk op te eten.

Koop een ananas met een goudgele kleur zonder donkeroranje plekjes. Onthoud dat een ananas weinig verder rijpt na de oogst. Bruine bladeren zijn een teken dat de ananas te ver is. Vermijd harde exemplaren. Een ananas met schimmel, vlekken en een zachte schil neem je beter niet mee naar huis.

Tekenen dat een ananas rijp is:

• Middelste bladeren bovenop makkelijk los te trekken.
• Sterke ananasgeur (ethylacetaat).
• Stevig, veerkrachtig vruchtvlees.
• De ananas heeft glanzende “ogen”.

Bruine en zwarte vlekken in het binnenste zijn veroorzaakt door de kou tijdens het transport en opslag.

Te vroeg geoogste vruchten hebben veel zuur en nauwelijks aroma, terwijl het vruchtvlees van overrijpe vruchten glazig tot bruinachtig wordt en naar gist kan ruiken.

In Europa blijft ananas in blik vrij populair, wij hebben ananas op sap en op siroop. Kies voor biologische producten. Controleer het etiket i.v.m. de suikertoevoegingen. Het best is bewaard op eigen sap.

Vliegananassen zijn lekkerder dan bootananassen: een vliegananas wordt per vliegtuig getransporteerd en is dus verser (kan later geplukt worden). Het transport per boot duurt langer. Vaak staat er een vliegtuigje op de plakker. Deze zijn dan ook vaak duurder.

Bootananassen worden omwille van het langere transport vroeg geoogst en bevatten nog maar de helft van de suikers en een fractie van de mooie ananasgeur. De meeste ananassen bereiken onze winkelrekken vanuit Costa Rica met de boot.

Bewaren

Bewaar ananassen in een brede bak zodat ze zo min mogelijk op elkaar liggen. Leg op de bodem van de bak een gevouwen handdoek. Dit beschermt de ananas tegen kneuzen en schimmelvorming.

De complete vrucht mag niet in de koelkast bewaard worden, enkel als je de vrucht geschild hebt en in blokjes hebt gesneden. De stukjes ananas kunnen tot 3 dagen in de koelkast blijven staan in een luchtdicht potje. Bij temperaturen beneden de 4.4C kan het fruit bruin worden.

Onrijpe ananas bewaar je het beste bij een temperatuur tussen de 16-18 °C. Bij deze temperatuur rijpt het fruit en zal het zachter en zoeter worden. Een rijpe ananas kan je evt. kort in de koeling bewaren om het rijpingsproces te remmen.

Je kan ananas eveneens drogen.

Je kan de schijven of blokjes ook goed invriezen.

Eén ananas weegt meestal ca 800 gr.  1 portie = +/- 165g

Ananas heeft geel, sappig vruchtvlees met een zoetzure aromatische smaak. Men kan het koud of warm eten, bereiden (grillen, bakken, roosteren) en konfijten. Ananas gaat perfect samen met de smaken van boter en karamel en is door het stevige vruchtvlees ook goed te grillen.

Na het versnijden van de ananas blijft slechts 50% over van het oorspronkelijk gewicht. Een ananas snijden doe je zo:

1. Verwijder de groene kruin en de bovenste laag van de ananas zodat je het vruchtvlees kan zien.
2. Neem vervolgens een scherp mes en plaats het mes net onder de schil. Draai de ananas rond zodat het vruchtvlees losgemaakt wordt van de schil.
3. Snij vervolgens ook onderaan een plakje van de ananas en plaats opnieuw je mes in het vruchtvlees terwijl je een draaiende beweging maakt.
4. Maak daarna horizontale en verticale inkepingen in de ananas zodat je blokjes en reepjes krijgt.

Het ietwat bittere hart van de vrucht kan je op die manier ook gemakkelijk verwijderen.

Bromelaïne bevindt zich vooral in de steel, maak hiervan gebruik om je vlees malser te maken (marineren)

Het eiwitsplitsende enzym (bromelaïne) heeft een nefaste invloed op zuivelproducten welke hierdoor snel waterig worden. Als je de ananas op voorhand even kookt, zal je dat probleem niet hebben. Met ananas uit blik ook niet.

No waste

Gebruik de schil en kern om ananassap of -thee te maken.

Overgebleven Stukjes: Pureer overgebleven stukjes ananas en vries in voor later gebruik in smoothies.

Omdat de consument meer houdt van gele ananas, sproeien de telers een week voor de oogst vaak met ethefon. Die stof verandert niets aan de kwaliteit van het fruit, maar doet de groene kleurstof (chlorofyl) in de schil sneller afbreken. Het resultaat: een gele ananas (in 2016 werd een exportverbod uitgeschreven voor ananas dat met ethefon behandeld was/is).

Arbeiders in Costa Rica verrichten zware arbeid voor een mager loon (1€/uur), en de pesticiden vergiftigen de drinkwaterbronnen van de lokale bevolking. Costa Rica is het land met het hoogste pesticidegebruik per hectare ter wereld. De grootste gebruikers van pesticiden zijn de plantages met fruit voor de export: banaan (49 kg/ha) en ananas (30 kg/ha).

Het grootste deel van deze ananassen komt met de boot hierheen. In Europa zijn Nederland en België de belangrijkste exporteurs van verse ananas.

Toen de Franse koning Louis XIV voor het eerst een ananas zag nam hij, gulzig als hij was, een grote hap met schil. Hierbij sneed hij zich in tong en lippen, waarop hij direct de ananas in Frankrijk verbood.

Als men de bladrozet die zich boven op de ananas bevindt afsnijdt en weer in de grond poot, zal zich een nieuwe plant ontwikkelen.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ananas past goed bij verschillende kruiden zoals kaneel, munt en zwarte peper.

Ananassen met een donkere kleur, een sterk reliëf en kleine ogen zijn extra aromatisch.

Ananas + rum + paddenstoelen: Door ananas te marineren met rum krijg je een hele rijke smaak. Samen met de aardse smaak van paddenstoelen zorgt dit voor een topcombinatie.” [Nelson Tate – De Librije]

Gebruik ananassap als basis voor marinades voor vlees en vis.

Maak een ananas carpaccio door dunne plakjes ananas te serveren met munt en een lichte siroop.

Grill ananas voor een karamelachtige smaak die goed samengaat met zowel zoete als hartige gerechten.