De açaibes komt oorspronkelijk uit Zuid-Amerika en groeit aan de oevers van het Amazonegebied. Deze 20 – 30 meter hoge palm is inheems in Brazilië, Peru en Suriname. Hij groeit vooral in ondergelopen gebieden langs de kust en langs rivieren.

Deze palmboom is gewoonlijk meerstammig met 4 tot 8 (soms tot 14) stammen en heeft een aantrekkelijke kroon van hangende bladeren. Hij bloeit het hele jaar door. De bloemen groeien aan een bloemsteel met 80 tot 160 behaarde zijtakken, waaraan de bloemen in drietallen groeien. Tezamen vormen zij een bos van een meter lang. Hieruit ontwikkelen zich de vruchten, wel 700 tot 900 per bos, 4 tot 8 bossen per boom in twee oogsten. De bessen zijn2.5cm.

De açaibes wordt veel gebruikt in de Braziliaanse keuken en heeft de afgelopen jaren wereldwijd populariteit gewonnen.

Het is een donkerpaarse bes (groen indien onrijp) met het uiterlijk van een druif, paars van buiten, geel vanbinnen, de bes bestaat maar liefst voor 80% uit pit. De lokale bevolking klimt met hun kapmes hoog de palmen in en oogst zo de trossen açaibessen. De palm kan twee tot vier keer per jaar geoogst worden.

Eénmaal van de boom bederven de bessen binnen de 1-2uur waardoor ze enkel lokaal vers gegeten kunnen worden. Het vruchtvlees wordt van de noot gescheiden door ze in een machine met water tegen elkaar te schudden. Traditioneel wordt de pulp van Açai daarna gemengd met guaranázaden.

In Brazilië en Suriname wordt de vrucht zo al jaren als koude pap gegeten.

De açaibessen staan de laatste jaren steeds meer in de belangstelling waardoor er nu ook plantages zijn in Zuid-Amerika. In Brazilië heeft men ter vergemakkelijking van de pluk een dwergpalm (Euterpe oleracea ‘Pará dwarf’) gekweekt. Deze begint al op driejarige leeftijd met het vormen van vruchten wanneer de stammen nauwelijks een meter zijn. De opbrengst van deze dwergpalm is gigantisch. Met 400 palmen per hectare levert hij meer dan 10.000 kilogram açaíbessen per hectare. Bovendien met 25% meer pulp dan de gewone açaíbes.

Açaibessen worden het hele jaar door geoogst, hoewel er piekseizoenen zijn van juli tot december.

Dankzij moderne verwerkingsmethoden zijn açaibessen en açaiproducten het hele jaar door beschikbaar in verschillende vormen, zoals diepvriespulp, poeder, en sap. De meeste bessen worden verwerkt tot sap, welke in droge vorm geëxporteerd wordt.

De palmboom is eveneens het meest geschikt voor de winning van palmhart. Hiervoor wordt de top uit de palm gesneden en gehalveerd en het merg wordt eruit gehaald. Het zachte en witte hart van de palm levert een prima palmiet als exclusieve groente (zie aldaar)

Açaibessen bevatten vele antioxidanten, maar zijn eerder beperkt in andere voedingstoffen. Ze bevatten eveneens theobromine, een stof vergelijkbaar met cafeïne. De bes is calorierijk. Ze bevatten ook gezonde vetzuren, zoals omega-9 en omega-6, evenals vitaminen A, C, en E, en mineralen zoals calcium, magnesium en kalium.

De paarse kleur is afkomstig van het anthocyaan, een flavonoïde, die ook als E-nummer bekend is, het  E163. De bes bevat 1.000 mg anthocyaan per 100 gram, het drievoudige van het gehalte in een braam.

Glycemische index +/- 15    Glycemische lading  +/- 0.6  Nutri-Score A

Açaisap is vruchtenpuree verdund met water met een GI = 24.2

ZUCSU: Açaibessen passen uitstekend in een koolhydraatbewust dieet dankzij hun lage glycemische index en glycemische lading. Ze bevatten weinig suiker en zijn rijk aan vezels, wat helpt bij het stabiliseren van de bloedsuikerspiegel.

Aankoop

Deze bessen zijn vers bij ons nog niet beschikbaar. De bessen bederven zeer snel zodat ze meestal hier te verkrijgen zijn in een bewerkte vorm. Açaíbessen zijn tegenwoordig, buiten Brazilië en Zuid-Amerika, algemeen verkrijgbaar, als gevriesdroogd poeder, sapjes, capsules en thee. Vaak veel te duur voor wat je ervoor krijgt, € 100 of (aanzienlijk) meer per kilogram açaí-poeder!!

Voor de beste kwaliteit, kies producten die 100% açaibes bevatten zonder toegevoegde suikers of conserveringsmiddelen. Biologische açaibessen zijn vaak van hogere kwaliteit en milieuvriendelijker.

Açaipoeder wordt aangeboden als voedingssupplement en is zeker geen vervanging voor de gevarieerde voeding!

Bewaren

Vers blijft de açai bes het langste goed in de koelkast. Ze moeten binnen een dag of twee worden geconsumeerd.

Gevacumeerde açaipulp kan in de koelkast tot een week worden bewaard.

In het geval van gedroogde bessen of bessen verwerkt tot sap kun je het beste het bewaaradvies op de verpakking bekijken. Gevriesdroogde açaibes bewaar je op een koel droge plaats.

Invriezen

Bevroren açaipulp kan tot zes maanden in de vriezer worden bewaard zonder verlies van voedingswaarde. Diepgevroren fruitpuree, smoothie packs zijn ook in de handel terug te vinden.

De smaak doet denken aan bosbes, noten en chocolade, het smaakt eerder een weinig zurig.

Je kan de bes gewoonweg uit het vuistje eten (als je ze kan vinden op vakantie bv.). De bes is erg kwetsbaar en moet voorzichtig behandeld worden. De grote pit is niet eetbaar. Vaak worden de bessen van hun pit gescheiden. De verkregen pulp of sap wordt zo gegeten of verwerkt in gerechten.  Açai wordt gebruikt in smoothies, shake, ontbijtvormen en desserten.

Maak een açaibowl door bevroren açaipulp te blenden met fruit en toppings zoals granola, honing, en noten.

No waste

Overgebleven açaipulp kan worden ingevroren in ijsblokjesvormen en later worden gebruikt in smoothies.

Op het internet zijn diverse sites ontstaan waarin allerlei preparaten op basis van açai worden aangeboden; de vrucht wordt daarbij als wondermiddel tegen bijna elke ziekte aangeprezen.

Niets is hiervan bewezen: de vrucht kan een gezonde (dure) aanvulling op het menu zijn, maar is geen wondermiddel.

Controleer of het açaipoeder additieven bevat zoals bv. guarana (zie aldaar). Guaraná (Paullinia cupana) is het nootachtig zaadje van een klimplant die groeit in het Amazonebekken in Brazilië. De bes bevat hoge concentraties aan cafeïne, veel hoger dan in koffie, thee of frisdranken gevonden wordt.

Voor de beste textuur, blend bevroren açaipulp met een beetje vloeistof, zoals kokoswater of amandelmelk.