Europese aardbeiboom

De Europese aardbeiboom komt van nature voor in het Middellandse zeegebied (Frankrijk, Italië, Spanje) en Griekenland alsook aan de zuidelijke kusten van Ierland. Hij wordt geteeld in Portugal, Frankrijk, Griekenland, Italië, Ierland, Spanje en China.

Dezelfde struik herbergt tegelijkertijd zowel bloemen als rijp fruit, vanwege zijn specifieke rijpingscyclus.

De aardbeiboom is een kleine loofboom die tot 3-10 m hoog wordt (zeldzaam tot 12m) maar ook als struik kan uitgroeien, hij wordt dan tot 3,5 m hoog, hij groeit namelijk vaak breder dan hoog. De stengels en takken zijn zeer opvallend vanwege de afpellende rode bast in dunne platen. Omwille van zijn aromatische eigenschappen wordt het arbutus hout ook gebruikt om vlees te braden of te roken.

De bladeren zijn lancetvormig glanzend groen, een beetje zoals grote laurierbladeren. Hij is wintergroen en bloeit laat in het jaar in het najaar, in oktober – december en bestaat uit witte/ lichtroze hangende bloementrosjes van 15 tot 20 kelkjes. De bloemen zijn rijk aan nectar en worden daarom intensief bezocht door bijen, als het klimaat niet al te koud is.

De aardbeiboom begint vruchten te dragen na 6 jaar. Ze zijn alleen smakelijk als ze volledig rijp zijn in de herfst. De vrucht is een besachtige rode of oranje grote steenvrucht, met een ruw, hard oppervlak, geel vruchtvlees en vele zaden. De vrucht wordt tot 2 cm groot. Ze blijven aan de boom rijpen tot de volgende bloei. De vruchten hebben een rijpingstijd nodig van zowat twaalf maanden waardoor ze in alle stadia aan de boom verschijnen: de jonge vruchten zijn groen van kleur daarna verkleuren ze geel, oranje om uiteindelijk rood te worden.

De aardbeiboom behoort tot lange-levers planten sommige exemplaren leven tot 200 jaar en al die tijd houdt hij niet op vrucht te dragen.

Wij vinden een 14-tal soorten wereldwijd verspreid. Sommige worden tot 25m hoog. De volgende cultivars kunnen we soms tegenkomen:

• ‘Compacta‘ – met een dichte en piramidale groeiwijze.
• ‘Quercifolia‘ – met licht gelobd blad
• ‘Rubra‘ – met roze bloemen.

Vrijwel alle delen van de plant worden gebruikt in de traditionele geneeskunde en homeopathie. Het hout is populair in de timmer- en meubelindustrie, en de schors wordt gebruikt in leer.

Door de gisting van de vruchten wordt de “wijn van de aardbeiboom” gemaakt, met een laag alcoholgehalte en licht mousserend. Hij wordt gebruikt in Corsica, Algerije en in het gebied van het voorgebergte van Conero, waar het vinetto wordt genoemd.

De licor medromel is een Portugese likeur op basis van medronho aardbeienbrandewijn en honing. Deze  voornamelijk op ambachtelijke wijze geproduceerde likeur, wordt in Portugal ook Aguardente de Medronhos genoemd.

Madrono

De  madrona  is inheems langs de westkust van Noord-Amerika van Brits Columbia tot Californië. Ze komen vooral voor rond de Puget Sound en in de Pacific Coast Ranges van Oregon en Californië. De bomen kunnen tot 30 m hoog worden.

Madrones worden traditioneel gebruikt om likeur van te maken vanwege het hoge suikergehalte. Tegenwoordig worden deze bijzondere vruchten steeds vaker als vers fruit gegeten. De smaak en geur is mooi zoet en aromatisch.

 

De vruchten van de aardbeiboom zijn rijk aan: suikers, pectine, B en C-vitamines, carotenoïden, ascorbinezuur, appelzuren en tannines. De overrijpe vruchten bevatten alcohol tot 0,5%.

Arbutus is een vrucht met een eerder atypisch voedingsprofiel: relatief calorierijk in vergelijking met de meeste soorten fruit. Het bevat minimaal 20% koolhydraten.

 Nevenproducten

• De Griekse drank Koumaro raki afkomstig uit Vrastama, een dubbel gedistilleerde drank.
• Amaro di corbezzolo is de Sardijnse honing gemaakt uit de bloesem van de aardbeiboom: honing met een unieke zoetheid gevolgd door een licht bittere nasmaak.
• Aguardente de medronho of Medronho is de naam van de geurige wodka uit Algarve:

Een goede aguardente de medronho is transparant en ruikt en smaakt naar de vrucht. Het alcoholpercentage ligt gemiddeld tussen de 40 en 60%. Energie schommelend tussen 222 – 308 kcal.

 

De rijpe aardbeivruchten bevatten een giftige substantie het andromedo toxine en alcohol, die samen een bedwelmend effect kunnen hebben, en daarom met mate moeten worden geconsumeerd. Overmatig gebruik kan leiden tot indigestie, hoofdpijn en duizeligheid.  Ze zijn tegenaangewezen voor zwangeren en kinderen.

 Aankoop

De vrucht is in sommige goed gesorteerde supermarkten en toko’s in blik verkrijgbaar. Je kan hem vinden op de markten in Frankrijk en landen rond de Middellandse Zee.

Verse arbutus moet extra rijp worden gekozen, maar nog steeds stevig. De kleur moet rood zijn en de schil mag geen vlekken of sporen van blauwe plekken hebben.

Madrones zijn wilde vruchten en biologisch gecertificeerd.

Miele Corbezzolo, bittere honing, afkomstig van de aardbeiboom en vrij zeldzaam omdat de Corbezzolo van november tot februari bloeit; een periode waarin het regelmatig regent en de temperatuur flink kan dalen. Wanneer het nat en koud is, vliegen bijen niet uit waardoor de honingopbrengst beperkt is. De kleur van de bittere honing is over het algemeen licht goudbruin, de structuur compact, de geur fris maar vrij scherp en de smaak karakteristiek bitter. Onmisbaar in de Sardijnse keuken.

Bewaren

De vruchten zijn slecht te bewaren, en gisten snel.

Rijpe arbutus wordt snel melig en kan je maximaal 1 à 2 dagen in de koelkast bewaren.

Invriezen

Eenmaal gekookt of geblancheerd, kan het fruit enkele maanden in de vriezer worden bewaard.

1 vrucht weegt +/- 15 gram.

De vruchten zijn eetbaar, maar soms wat (zoet)zuur. De smaak is meestal vergelijkbaar met een vijg of ietwat abrikoos. We eten de arbutus rauw, gekookt of gefermenteerd.

Traditioneel worden ze rauw geconsumeerd als tussendoortje of gebruikt als dessert in cakes, muffins, taarten. Ze hebben de meeste smaak wanneer ze nog niet helemaal rijp maar oranjerood zijn. Zodra ze helemaal donkerrood zijn wordt de smaak wat meliger.

Verse arbutus vruchten hebben een roodbruine harde knobbelige schil. Van de vruchten wordt vooral jam, siroop, gekonfijt fruit, compotes, wijnen en likeuren bereid.

Als je arbutus een paar weken in cognac laat weken krijg je een lekkere arbutus likeur om jezelf af en toe en met mate te verwennen.

De arbutusbessen op siroop: een paar uur weken in suiker en citroensap.

De aardbeiboom is vooral een decoratieve exotische plant. Met het vooruitzicht op minder strenge winters is het een boom met een toekomst in ons klimaat. Dankzij de opwarming van de aarde wordt hij meer en meer in het noorden aangeplant en verrast hij soms met zijn verbazingwekkende vruchten die de plant aan het einde van de zomer sieren.

Hij kan ook worden gekweekt in potten, hij is relatief droogbestendig en verdraagt vriestemperaturen tot -10/15°C.

De arbutus in China is een andere variëteit. Hij wordt al duizenden jaren in Azië geoogst en onderscheidt zich door de aanwezigheid van een kern.

De aardbeiboom is ook de nationale plant van Italië. Het is een van de Italiaanse patriottische symbolen: met zijn groene bladeren, witte bloemen en rode bessen herinnert hij aan de vlag van Italië .

Het beeld van de aardbeiboom in Madrid is ook het symbool voor de stad:

De beer die de bessen likt – “El Oso y El Madroño,”

De naam van de Spaanse hoofdstad Madrid is eveneens afgeleid van het Spaanse woord voor aardbeiboom ‘madroño.