Stevia rebaudiana is een kruidachtige, groenblijvende plant (kleine struik) uit Zuid- en Centraal-Amerika (Brazilië/Paraguay). Inheemse gemeenschappen gebruiken de bladeren al eeuwen als zoetmaker bij o.a. maté en kruidendranken.

De plant wordt ± 1 m hoog met smalle bladeren (tot ~3 cm) en is rijk aan steviolglycosiden (typisch ~15% in droge bladeren).

Actieve componenten

• Stevioside en Reb A (rebaudioside A).
• Zoetkracht (Reb A): ~200–300× sucrose.
• Stabiliteit: hitte-stabiel, pH 3–9 stabiel, niet-fermenteerbaar.
• Calorieën: geen/nihil in pure vorm.

Wettelijk & etikettering (EU/BE, kern)

• EU: steviolglycosiden (E960) zijn toegelaten (sinds 2011) in specifieke voedingscategorieën wanneer ze suiker/energie reduceren.
• België – etiketteerrichtlijnen (anti-misleiding):
• Toegelaten: “met steviolglycosiden (uit stevia)”, “met rebaudioside A”, “zoetstof E960”.
• Niet toegelaten: “met stevia”, “met stevia-extract”, “met natuurlijke zoetstoffen” (te vaag/verwarrend).
• Afbeelding van blad: mag enkel met duidelijke verduidelijking dat het om steviolglycosiden

• Let op: veel “stevia-producten” bevatten extra ingrediënten (vulstoffen zoals maltodextrine, erythritol, andere zoetstoffen, aroma’s). Lees het etiket.

Let op: “Stevia bevat geen kcal” geldt voor pure steviolglycosiden. Het eindproduct (koek, yoghurt, drank…) kan wel calorieën bevatten door andere ingrediënten.

De aanvaardbare dagelijkse inname (ADI) van steviolglycosiden is door Europese instanties vastgelegd op 4 mg/kg lichaamsgewicht.

Steviolglycosiden: GI/GL = 0; beïnvloeden bloedsuiker niet.

Let op dragers: maltodextrine heeft hoge GI; in “stevia-suiker” wordt het vaak zeer klein gedoseerd als bulking (check etiket). Erythritol heeft ~0 kcal/GI 0.

• ADI 4 mg/kg (steviol-equivalent): ruim, maar respecteer dosering.
• Darm & dragers: producten met maltodextrine kunnen bij sommigen winderigheid/ongemak geven; erythritol is doorgaans beter verdragen (maar kan bij hoge doses laxerend werken).
• Microbioom: er zijn signalen dat sommige (hoge) doseringen Reb A de groei van gunstige darmbacteriën kunnen beïnvloeden; lange-termijn humaan onderzoek is nog beperkt.
• Zwangerschap & bladgebruik: gebruik van ruwe bladeren/niet-gestandaardiseerde extracten wordt ontraden; kies voedings-toegelaten steviolglycosiden.
• Medische claims: stevia is geen medicijn.

Misleidende claims & etikettering (fact-check)

• “Met stevia” op het etiket is niet toegestaan in België; kies producten die duidelijk “met steviolglycosiden (E960)” vermelden.
• “Calorievrij product”: kan niet als er andere energieleverende componenten in zitten (vet/zetmeel/suikers).
• “100% natuurlijk”: steviolglycosiden zijn gezuiverde stoffen; “natuurlijk” zegt niets over gezondheid of dosering.
• “Altijd gezonder”: suiker minderen is goed, maar light ≠ zonder maat; werk aan je smaakadaptatie (minder zoet gewenning).

Aankoopadvies

• Prijs: doorgaans duurder dan suiker.
• Vormen: Reb-A-zoetstoffen als vloeistof, poeder of gegranuleerd (vaak “cut” met dragers voor doseerbaarheid).
• Thuis telen: bladeren kunnen vers/gedroogd gebruikt worden als infusie of siroop.

Aankoopchecklist

• Zoetstofgedeelte: benoemt het etiket E960/steviolglycosiden en Reb A-%?
• Dragers: maltodextrine vs. erythritol/inuline — wat past bij je tolerantie/gebruik?
• Doel: baksuiker-vervanger (met bulking) of concentraat (druppels/zuiver poeder)?
• Etikettering: respecteert de BE-richtlijnen (geen “met stevia”)?

Bewaren

Droog, donker, luchtdicht; vloeibare druppels na openen volgens fabrikant (meestal kamertemperatuur of koel).

Basisprincipes

• Hittestabiel: geschikt voor koken/bakken.
• Geen karamellisatie/Maillard: stevia kleurt niet → voor “bruinen” heb je suiker of baksiroop nodig.
• Bulking & mondgevoel: stevia is zeer potent; voor volume/structuur in gebak: combineer met vezel (inuline), eiwit, zetmeel of polyolen (bv. erythritol).

Doseren (praktisch startpunt)

• Reb A druppels/poeder: volg fabrikant; begin laag (bittere nasmaak bij overdosering).
• Hybride zoeten: ⅓ suiker behouden + stevia voor de rest → beter mondgevoel, minder nasmaak en ±30–50% suikerreductie.

Bakken & koken

• Cakes/koekjes: vervang niet 1:1 — voeg bulking toe (havermoutmeel, amandelmeel, yoghurt, appelmoes) voor structuur/vocht.
• Patisseriecrèmes/room: stevia geeft zoet, maar geen body → bind met zetmeel/gelatine/pectine.
• Dranken/jams/sauzen: ideaal; zuur (citrus/bessen) maskeert nasmaak.
• Koffie & thee: paar druppels of mespunt poeder; in zure of bittere matrices (espresso, cacao) proeft stevia ronder.

Tips tegen bittere nasmaak

• Zuur (citrus, yoghurt), zout-snuf, vanille, kaneel of cacao dempen.
• Reb A met hoge zuiverheid kiezen; lage kwaliteit smaakt sneller bitter/licorice.

Afkicken van zoet loont: minder cravings, betere smaakbalans; zoet eten smaakt later overdadig → minder overconsumptie.

Slimmer dan “alles light”: kleine portie ‘gewoon’ kan beter passen dan dagelijks veel lightvarianten.

Stevia is een nuttige tool, geen tovermiddel. Het geeft veel zoet zonder suiker en werkt prima in dranken, zuivel en vele baksels — mits je structurele functies van suiker opvangt (bulking/bruining). Kies duidelijk geëtiketteerde producten, doseer laag en combineer slim (zuur/vanille/zout) voor smaak zonder bitterstaart. En bovenal: train je zoetdrempel omlaag — dat is de duurzaamste winst voor smaak én gezondheid.