De oorsprong van de lychee ligt in Zuid-China (Guangdong en Fujian). Lychées worden er al eeuwenlang gebruikt als pijnstiller in de traditionele geneeskunde. Al sinds 2000 v.Chr. is de vrucht in cultuur in China, Maleisië en Noord-Vietnam, in Europa kennen we de vrucht sinds 1570 (Spaanse missionarissen). Tegenwoordig wordt de lychee ook geteeld in andere subtropische gebieden, zoals Zuid-Azië, Afrika, Israël en Amerika.

De vrucht die aan de boom groeit wordt een steenvrucht genoemd, vanwege zijn steenachtige pit binnenin.

Het is een groenblijvende, 20 tot 30 m hoge boom met een dichte, brede kroon. De verspreid staande, afwisselend geplaatste bladeren zijn 12-25 cm lang en even of zelden oneven geveerd. De bloemen groeien in schermachtige, vertakte, eindstandige, hangende tot 70 cm lange bloeiwijzen. De bloemen hebben vier gelige of groenige kelkbladen en geen kroonbladen en geuren heerlijk.

De vruchten groeien in trossen van 5 tot 30 stuks. De lychee is een ronde of ovaalvormige vrucht van 3 tot 5 cm doorsnede, met een opvallende rode schil. Deze voelt enigszins leerachtig aan en licht gebobbeld.

Het vruchtvlees, de zaadmantel is glazig wit, stevige van structuur, en bevat een langwerpige bruine pit. Lychees verkleuren tijdens het rijpingsproces van rozerood naar roodbruin in 80-115 dagen afhankelijk van het klimaat, de locatie en de cultivar. Ze worden rijp geplukt en kunnen direct gegeten worden. Ze rijpen niet verder na te zijn geoogst.

De tropische vrucht wordt voornamelijk geïmporteerd uit Madagaskar, Mauritius, Zuid-Afrika, Israël en Azië. De aanvoer loopt het hele jaar rond, met een maximum in de periode van eind december tot eind februari. Er bestaan ongeveer 200 cultivars, met vroege en late rijpingsvormen die geschikt zijn voor respectievelijk warmere en koelere klimaten.

Lycheewijn is een heldere, goudkleurige, alcoholische drank, gemaakt van puur lycheesap met suiker dat men (net als cider) laat gisten. De smaak is zoet en zacht, maar toch ook een beetje fris, tintelend.

Soorten

Hoewel lychee altijd herkenbaar is aan de ruwe schil en sappige binnenkant, bestaan er verschillende variëteiten met subtiele verschillen in smaak, textuur en kleur:

1. Bengal – Grote vrucht met een dieprode schil en bijzonder zoet vruchtvlees.
2. Mauritius – De meest voorkomende variëteit in Europa, met een lichtroze schil en aromatische smaak.
3. Sweetheart – Kleinere lychee met een dunne schil en extra zachte textuur.
4. Brewster – Wordt voornamelijk in Florida en China geteeld, met een licht zuurtje in de smaak.
5. Haak Yip (Hak Ip) – Een donkere, bijna paarse lychee die extra sappig en zoet is.

Lychee is een seizoensfruit, en de piekoogst verschilt per regio.

In Europa vind je verse lychee voornamelijk in de winter (december-februari, geïmporteerd uit Madagaskar) en in de zomermaanden (juni-juli, geïmporteerd uit China en Thailand). Gedroogde en ingeblikte lychees zijn jaarrond verkrijgbaar.

Lychées zijn rijk aan vitamine C (9 vruchten = de nodige ADH), B-vitamines, kalium, koper en fosfor, alsook polyfenolen. Ze hebben een relatief hoog suikergehalte. Gedroogde lychées hebben een aanzienlijk hoger gehalte in suiker en calorieën.

Glycemische index 48- 57, op siroop: 79  Glycemic load = 9  Nutri-Score B (hoog in natuurlijke suikers)

ZUCSU: Matig gebruik is prima, maar vanwege de natuurlijke suikers is lychee minder geschikt voor een strikt koolhydraatarm dieet.

Een rapport uit 2017 in The Lancet heeft een verband gelegd tussen de consumptie van onrijpe lychees (die hypoglycin A) bevatten) en het optreden van hypoglykemie en dood door acute toxische encefalopathie bij ondervoede kinderen, wanneer ze in grote hoeveelheden worden geconsumeerd.

Hypoglycine A is op zichzelf niet giftig maar interfereert met de gluconeogenesis waardoor het eten van grote hoeveelheden lychees in kombinatie met te weinig voeding of vasten  kan aanleiding tot een plotse daling van de bloedsuikerspiegel met een hypoglycemic encephalopathy als gevolg (hoge mortaliteit bij kinderen – 2019 stierven 49 kinderen in India).

Het is belangrijk op te merken dat de meeste mensen lychees zonder problemen kunnen consumeren.

Het risico lijkt specifiek gerelateerd te zijn aan bepaalde eetgewoonten en het vasten na het eten van lychees. Als voorzorgsmaatregel wordt aanbevolen om lychees met mate te consumeren, vooral voor kinderen. De CDC adviseert de ouders ervoor te zorgen dat hun kinderen de lycheeconsumptie beperken en een avondmaaltijd nuttigen, waardoor de bloedglucosespiegels stijgen om hypoglycemie te vermijden.

Aankoop

1 stuk = +/- 10-20 g

Vers verkrijgbaar bij supermarkten, Aziatische speciaalzaken en groentewinkels. Koop lychees in de winter (Madagaskar-import) of zomer (Aziatische import) voor de beste kwaliteit.

Lychees zijn vers vooral verkrijgbaar in de wintermaanden  van december tot februari te krijgen maar ook in blik, deze missen evenwel het mooie bloemige aroma.

Ze worden rijp geplukt en kunnen direct gegeten worden.

Let op de kleur. Tijdens het rijpingsproces verkleurt de lychee van rozerood naar roodbruin. Hoe lichter van kleur, hoe verser de lychee. Bruine vruchten zijn doorgaans niet goed meer. Zoek een stevige vrucht die een beetje meegeeft als je er druk op uitoefent maar niet verandert in moes of gaat lekken.

Let erop dat de schil hard en onbeschadigd is. Zachte vruchten zijn op z’n minst overrijp, maar meestal rot. Aangezien lychees na het plukken niet verder rijpen, vermijd dan de vruchten die zijn gescheurd, lekken of die gefermenteerd ruiken.

Als het fruit bitter of zuur smaakt, geeft het aan dat het nog niet volledig gerijpt is.

Men verkoopt in de handel soms litchinoten, maar dat is het gedroogde vruchtvlees, een soort litchi-rozijnen, niet de echte pit uit de vrucht.

Bewaren

Bewaar lychees liever niet in de koelkast omdat de kans bestaat dat ze daar hun aroma verliezen. Doe je dit toch dan blijven ze daar ca. 2 weken goed. Om kleurverandering van rood naar bruin te voorkomen en om vochtverlies te voorkomen, moeten de lychees in een papieren doekje worden gewikkeld en in een geperforeerde plastic zak worden bewaard. Op een koele plek (ca. 12ºC) is dat één week.

Je kan lychees 5 dagen op kamertemperatuur bewaren.

In een afgesloten bakje of zakje na he verwijderen van schil en pit. Zo zijn ze een 12-tal maanden houdbaar.

Je kan ze gepeld diepvriezen.

De lychee is sappig (kruidig)zoet van smaak, te vergelijken met de muskaatdruif, en ‘kraakt’ enigszins bij het kauwen.

Het semitransparante vruchtvlees is het lekkerst vers. De schil is oneetbaar.

De pit is licht giftig. Een perfect rijpe lychee heeft een zachte schil die gemakkelijk te pellen is. De harde schil van de lychee breekt onder de druk van een vinger en/of nagel en kan vervolgens makkelijk van het vruchtvlees verwijderd worden.

Als dit niet werkt moet je de schil met je vingers gewoon met stukjes en beetjes wegtrekken. Eventueel kan je de vrucht kort weken alvorens te pellen.

Lychees zijn lekker bij ijs, salade maar ook met vlees of vis.  Het is heerlijk fris in ijsthee.

De lychee kan ook gekookt of gebakken worden, bijvoorbeeld in een zoetzure saus

De lycheewijn kan je ijskoud serveren of gemixt in een cocktail.

Tips/no waste

Giet de siroop uit het blik niet weg, gebruik hem.

Maak je eigen lycheeazijn door de schillen en pitten van de lychee te mengen met water en suiker in een glazen pot. Laat het mengsel een paar weken fermenteren op een donkere en koele plek, en schud de pot af en toe. Zeef de azijn en bewaar hem in een schone fles.

Maak je eigen lycheelikeur door de schillen en pitten van de lychee te mengen met wodka en suiker in een glazen pot. Laat het mengsel een paar maanden trekken op een donkere en koele plek, en schud de pot af en toe. Zeef de likeur en bewaar hem in een schone fles.

Lycheeschillen kun je laten drogen en gebruiken als natuurlijke thee.