Venkel is een van de oudste geneeskrachtige en aromatische planten. Reeds in 3000 voor Christus werd deze plant gebruikt in Mesopotamië. In de middeleeuwen werd venkel vanuit Azië en de Middellandse zeegebieden naar de rest van Europa vervoerd. In de middeleeuwen werd de venkelknol gebruikt om de duivel uit te drijven: met een bosje venkel aan de deur op de avond voor midzomernacht op te hangen hoopte men de boze geesten buiten te houden.

Venkel wordt als groente, kruid of specerij gebruikt.

Venkel ziet eruit als een witte bol maar is in werkelijkheid een opeenstapeling van bladscheden. Het specifieke anijsaroma is te danken aan anethol, een stof die de eetlust opwekt en bevorderlijk is voor de uitdrijving van gassen die zich tijdens het verteringsproces vormen.

Tegenwoordig wordt de plant gekweekt in de gematigde zones van Zuid-Amerika, Afrika, Azië, Europa en is vooral populair in mediterrane en Aziatische keukens.

Te onderscheiden 2 groepen

• de Foeniculum vulgare piperitum ook ezels- of pepervenkel genoemd – is een vrij bittere soort, die onder meer op Sicilië groeit.
• de Foeniculum vulgare subsp. capillaceum de tuinvenkel bekend als de witte venkelknol, die als groente wordt gegeten. Hiertoe behoren de volgende variëteiten:
  • De knolvenkel (Foeniculum vulgare azoricum) met bovengrondse verdikte bladscheden (wordt ook bolvenkel, zoete venkel of gewoon venkel genoemd). Hey is de enige variëteit die knollen vormt. Knolvenkel verdraagt geen vorst. Hij kan tot 2m hoog worden. Hierbij maakt men van oorsprong onderscheid tussen:
    • de Bolognese venkel met korte, brede, vlezige bladstelen die rauw zoals bleekselderij kunnen worden gegeten
    • de Florentijnse venkel met bladstelen die 10 cm lang en 5 tot 6 cm breed zijn. Deze worden vooral gekookt gegeten.
  • De bladvenkel of romeinse venkel (Foeniculum dulce) waarbij de knol ontbreekt en gekweekt wordt voor blad en zaden. Hij wordt vooral in Frankrijk geteeld.
  • De wilde venkel (Foeniculum vulgare)

De witte venkelknol is een naar anijs smakende plant waarvan de draadvormige vertakkingen van de bladeren als kruid en de zaden als specerij gebruikt worden. De venkel heeft brede schermvormige, geelgroene bloemen op stengels die 1,5 tot 2 meter hoog kunnen worden. De bladeren zijn fijn geveerd en veel soorten hebben een vlezige en eetbare bladschede aan de basis.  Hij is klaar voor de oogst na circa drie maanden. Direct onder de venkelknol wordt de wortel van de venkelplant losgesneden en wordt het meeste blad van de venkel direct verwijderd.

Babyvenkel is de kleine variant van de knolvenkel met een zoete, anijsachtige smaak.

Venkelzaad wordt geroosterd en als smaakmaker bij bepaalde gerechten gebruikt. De venkelzaden zijn een belangrijke smaakmaker in anijsdranken zoals pastis.

Venkelolie wordt uit de zaden geperst.

Venkel is rijk aan vitamine C, minderalen ijzer, kalium, calcium, alsook jodium en foliumzuur. Hij is caloriearm en vezelrijk. Venkel is caloriearm door het hoge watergehalte (tot 80% max.).

Glycemische index 45   Glycemic load 1.1

Venkel past goed in een gezonde koolhydraatbewuste voeding vanwege zijn lage calorie- en koolhydraatgehalte, samen met zijn hoge vezelgehalte en voedingsdichtheid. Het kan worden genoten als onderdeel van een gebalanceerd dieet en kan worden gebruikt als smakelijke vervanging voor koolhydraatrijke ingrediënten in verschillende gerechten.

De groente wordt als een geneeskrachtige groente gezien met een positieve werking op de ogen, spijsverteringsproblemen, menstruatiepijnen.

Hazen en konijnen lusten de anijssmaak van venkel, dus bij teelt thuis goed afschermen.

Aankoop

Een venkelknol weegt 250 tot 400 gram.

Venkel is een seizoensgroente.

Venkel is gedurende het hele jaar verkrijgbaar. Aanvoer van april tot november met als beste periode van juli tot september. Buiten deze periode is venkel beperkt leverbaar en doen veel winkels beroep op de venkel uit het buitenland.

Verse venkel heeft een blanke tot lichtgroene kleur zonder bruine vlekken. De knol is gelijkvormig, voelt stevig aan en is vrij van zijscheuten, of beschadigingen. Let erop dat de venkel ‘rokken’ spierwit zijn en geen bruine vlekken hebben. Het loof is vers en frisgroen en moet gedeeltelijk afgesneden zijn. Het loof mag niet langer zijn dan 10 cm Ronde venkelknollen met zeer vlezige rokken zijn ideaal om rauw te eten, terwijl de meer langgerekte knollen wat taaier zijn en eerder geschikt voor warme bereidingen.

Te grote of te oude bollen kunnen barsten en worden al snel te vezelig en taai.

De venkelzaden koop je gedroogd als kruid of geperst als olie. Te koop in elke supermarkt.

Bewaren

Venkel kan je bewaren in de groentelade van de koelkast in een plastiek zak ongeveer 1 week en 2 dag in de fruitschaal.

Venkelzaad kan je gerust droog op een donker plaats gedurende 1 jaar bewaren.

Invriezen

Venkel kan je ook invriezen na het kort te hebben geblancheerd (2 min.) Je kunt de groente dan tot 1 jaar in de diepvries bewaren.

Men rekent ongeveer 250 tot 300 g gekookte venkel per persoon. Voor salades rekent men 100 g. Een kleine venkelknol weegt 140 gram. Na schoonmaken blijft hiervan ongeveer 120 gram over op je bord.

De smaak, ofschoon anijsachtig, is vrij subtiel wat een gerecht vaak afmaakt. Zowel zoet als hartig is deze heerlijke groente een echte alleskunner.

Je kan venkel rauw eten, koken, stomen, stoven, grillen, in de wok klaarmaken of als puree verwerken. Je kan hem blancheren, schaven, glaceren, gratineren, marineren, roosteren, vullen.

Ook het loof (de venkelveertjes) kan verwerkt worden in sauzen, soepen en salades alsook als decoratie.

Snijd de onderkant van de venkel en verwijder de stengels en het bladgroen. Spoel dan de venkelknol en snijd hem doormidden.

Je kan dan duidelijk de schillen (rokken) zien. Verwijder het harde gedeelte aan de onderkant met een schuine snede. Snijd de venkel verder in stukjes of plakjes afhankelijk van de bereiding. Kook de groente ongeveer 12-14 minuten. Door de verhitting wordt de smaak zachter. Kook je de hele knolvenkel, dan is de kooktijd zo’n 20 minuten (ook hier blijft het aanbevolen om de kern uit de bodem te snijden.

Giet het kookwater niet weg, gebruik het als bouillon in sauzen of als basis voor thee.

De gedroogde stengels van de wilde venkel worden gebruikt op de barbecue om lekker te geuren tijdens het grillen en aan de gegrilde producten een venkelsmaak te geven. De stengels worden ook als bleekselderij bereid.

Het blad voeg je pas op het einde van de bereiding toe, anders gaat er veel smaak verloren. Het fijne venkelloof is ook prima geschikt om je borden te garneren bij het serveren

De bloemschermen kunnen gebruikt worden om azijn te kruiden.

Venkelzaad kan je gebruiken om thee te zetten: meng een theelepel met 250 ml heet water en laat een 15-tal minuten trekken.

Bereidingstijden:

No waste

De stelen en het gebladerte kunnen worden gebruikt om bouillon te maken of worden gecomposteerd voor tuinmest.

Bij hoge doseringen anethol kunnen volgens het Voedingscentrum hallucinaties optreden en bij regelmatig gebruik kan leverschade ontstaan of mogelijk kanker.

De geur van venkel verdrijft insecten zoals motten, vliegen en muggen.

Gebruik venkelzaad in de plaats van kauwgom. De zaadjes verlossen je niet alleen van een slechte adem, maar hebben daarenboven een hongerstillend effect.

Italianen zijn dol op venkel, per persoon eten ze 7 kilo venkel per jaar. De Nederlanders zijn goed voor 100 gram per persoon.

Gebruik ook de bladstelen en het kruid.

Tips van de chef zijn onder meer het roosteren van venkel voor een diepere smaak, en het gebruik van het groen als garnering voor extra aroma.