Deze planten gedijen in moerasgebieden en veengebieden in Noord-Amerika, Europa en delen van Azië. Hun natuurlijke habitat omvat vochtige, zure gronden waar ze vaak te vinden zijn langs veenmos of in veengebieden.

Grote Veenbes- Amerikaanse Cranberry

Deze bes wordt vooral in Noord-Amerika geteeld. Rond 1840 spoelde er een vat met cranberry’s aan op Terschelling. Vandaar dat de bes ook nu nog op de Waddeneilanden groeit.

De bladeren van de cranberrystruik kunnen zowel ovaal als langwerpig zijn. Gedurende het groeiseizoen zijn de bladeren donkergroen gekleurd. In de winter kleuren ze mooi roodbruin.

Een cranberryplant heeft twee soorten stengels, de horizontaal langs de grond groeiende uitlopers (runners genoemd) en de uprights, die vanuit de bladoksels van de runners groeien.

De runners vormen geen bloesem, ze zijn vegetatief. De uprights brengen van mei tot juni de bloesem en later de bessen voort.

De knikkende bloem heeft een lange bloemsteel en is ongeveer 5 mm lang. De kleur varieert van roze tot rood. De bes is bol- of peervormig en heeft een doorsnede van 6-8 mm. Een cranberrybes doorloopt verschillende stadia van kleurontwikkeling. In het begin is ze groen, met toenemende rijpheidgraad wordt ze wit en volledig rijp (80 dagen na besvorming) wordt de bes rood. De rode bessen zijn rijp tussen september en november, later worden ze bruin en gevlekt.

Het oogstseizoen van veenbessen strekt zich meestal uit van september tot november, afhankelijk van de regio. In deze periode zijn veenbessen op hun piek van versheid en smaak, en worden ze vaak geoogst voor zowel consumptie als verwerking tot verschillende producten.

Cranberry’s kunnen op 2 wijzen geoogst worden:

• Droog met een soort kamachtige machine (langst te bewaren)
• Nat door het moeras onder water te zetten

Kleine (Europese) veenbes

De kleine veenbes komt voor op het noordelijk halfrond in gebieden met een koel klimaat. Het is een kruipende of overhangende plant met dunne stengels. De kleine veenbes staat op de Belgische Rode lijst van planten als zeldzaam tot zeer zeldzaam. De plant wordt 15-50 cm hoog en heeft een bijna kale bloemsteel en een meer peervormige vrucht. De bladeren zijn 4-8 mm lang en hebben een omgerolde rand. De onderkant is blauwgroen. De kleine veenbes bloeit in mei en juni met één tot vier roze bloemen in een bloemtros. De kleine veenbes bloeit in Nederland in mei en juni met één tot vier roze bloemen in een bloemtros.

De eetbare bes is rood, soms wit en smaakt iets friszuur.

Veenbessen zijn rijk aan antioxidanten, vitamines (C en K) en mineralen (mangaan). Cranberries bevatten vele polyfenolen waaronder flavonoïden (anthocyanen, flavonolen, flavonen, flavanolen, flavanonen, en isoflavonoïden), tannines, en fenolzuren.

Glycemische index 45   Glycemis load = 5.5    Insuline index = 40  Sap   GI = 59      GL  = 7.3

Nubel/USDA

ZUCSU: De bessen bieden vezels en essentiële voedingsstoffen zonder significante pieken in de bloedsuikerspiegel te veroorzaken, waardoor ze een verstandige keuze zijn voor mensen die hun koolhydraatinname willen beheersen.

Aankoop

Veenbessen zijn verkrijgbaar van september tot april voor eigen productie en het ganse jaar door import uit Amerika (New England) en Canada. Ze zijn meestal verkrijgbaar in supermarkten en op boerenmarkten tijdens het oogstseizoen. Voor de hoogste kwaliteit, koop veenbessen die vers geoogst zijn en vermijd bessen die te lang in de winkel hebben gelegen.

Let erop dat de bessen glimmen en stevig aanvoelen. De kleine veenbes glimt niet en is vaak wat kleiner.

Cranberry’s zijn verpakt in geperforeerde plastic zakken.

Cranberry’s zijn eveneens in gedroogde vorm te koop

Bewaren

Bewaar ze in de verpakking.

Cranberry’s zijn tot enkele maanden goed te bewaren in de koelkast:  door hun zuurtegraad en hoge gehalte aan fenolen (antimicrobiële werking).

Afhankelijk van de verkochte kwaliteit zijn ze geopend ongeveer 1 – 2 weken houdbaar, best uitgespreid op een bord, in de koelkast.

Invriezen

Diepgevroren zijn tot 1 jaar te bewaren zonder significant verlies van kwaliteit.. Verpak de hoeveelheid die ja na het ontdooien zou gebruiken in aparte zakjes.

Veenbessen kunnen op verschillende manieren worden gebruikt in de keuken. Ze worden vaak verwerkt tot sauzen, sappen, jam en gebak. Verse veenbessen kunnen ook worden toegevoegd aan salades, smoothies of ontbijtgranen voor een extra boost van smaak en voedingsstoffen.

Cranberrycompote als bijgerecht van wild of vlees. Door hun bitter-zure wrange smaak, worden ze bijna altijd gekookt met wat suiker. Na het wassen zijn cranberry’s klaar voor gebruik.  Zorg ervoor dat u het deksel op de kookpot zet tijdens het koken van de bessen, want ze spatten open. De kooktijd is ca. 10 minuten. Cranberry’s zijn rijk aan pectine zodat ze bij het koken al snel een dikke saus worden.

Cranberrycompote wordt vaak gegeten in combinatie met kalkoen en andere vlees- en wildgerechten of gebruikt als vulling in gebak, flensjes en taarten.

No waste

Overgebleven veenbessen kunnen ook worden verwerkt tot veenbessensaus of jam om ze langer houdbaar te maken.

Cranberrysap is een huishoudmiddeltje bij blaasontstekingen en urinaire infecties, maar pas op een teveel kan vanwege het zuurgehalte de kans op nierstenen verhogen.