Het oorsprongsgebied van de mispel ligt rond de Zwarte en de Kaspische Zee, Zuidoost-Bulgarije is de westgrens. Drieduizend jaar geleden werd de mispel al in de omgeving van de Kaspische Zee (Noord-Iran) aangeplant. De Grieken zorgden voor verspreiding over Zuid-Europa, waarna de Romeinen de boom meenamen naar de westelijke en meer noordelijk gelegen streken van Europa. De mispelboom, ook wel mispelaar genoemd, is een struik tot kleine boom, van 1,5 tot 6 m. met gedoornde en dikviltige twijgen.

De wilde mispel heeft kleinere bladeren en vruchten dan de gekweekte vormen alsook doorns. De grotere cultuurvorm bestaat sinds de 17e eeuw. De bladeren zijn om en om gekreukeld met zachte witte haren aan de onderkant. De mispel bloeit in mei met witte, soms iets roze bloemen, die lijken op die van een wilde roos. De witte (soms iets roze) bloemen zijn tweeslachtig, alleenstaand, 2½ tot 4 cm groot, en hebben 40 meeldraden. De bloemstelen en kelk zijn zacht behaard.

Er worden droge, kleine, harde, goudbruine vruchten gevormd, die in oktober rijp, maar dan nog ongenietbaar, melig en wrang, zijn. Na de eerste nachtvorsten worden ze zacht en bruin en dan kunnen ze na een poosje wel gegeten worden. Door de vorst worden de looistoffen afgebroken. De bruine pitvruchten hebben grote kelkslippen, zijn tweezaadlobbig en hebben een diameter van 2 tot 3½ cm.

De vruchten worden vaak tot het vergeten fruit gerekend.

Gekweekte mispels hebben over het algemeen grotere bladeren en vruchten en hebben vaak geen doorns.

Mispels worden geblet, een fermentatieproces waarbij zetmeel wordt omgezet in suiker waarbij gelijktijdig de in de vrucht aanwezige zuren en tanninen worden afgebroken. Het gevolg daarvan is dat de vrucht zoeter en minder zuur en wrang wordt.

Bletten is een stadium van verandering van de vrucht, voorafgaand aan de rijping.  De mispel blijft aan de boom hangen, tot er (misschien) een vorstje overheen komt. Net zo goed werkt de methode waarbij de vrucht ’s zomers geplukt wordt, kort ingevroren wordt en dan bij kamertemperatuur verder kan bletten.

De mispel zit vol vitamine C. De voedingswaarde van mispelvruchten wordt toegeschreven aan suikers, organische zuren, vetzuren, carotenoïden, aminozuren en eiwitten, vitamines en essentiële elementen.

Eurofir Nevo

AANKOOP

Mispels zijn af en toe te koop op markten en bij groentespeciaalzaken maar niet in supermarkten. In het algemeen zijn ze niet gemakkelijk te vinden.

Aanbevolen wordt om ze in oktober of november na een nachtvorst te plukken en ze met de bovenkant naar onderen 2 tot 3 weken te bewaren op een koele plaats. Wanneer de mispel beurs (het bletten) wordt en de kleur verandert van groen/bruinig naar donkerbruin tot roodbruin en de vruchthuid kan licht ingedrukt worden, dan is de mispel ‘rijp’.  en de smaak zoet weeïg.

Ook is het mogelijk de vruchten enkele dagen in de diepvriezer te leggen, waarna ze gegeten kunnen worden.

BEWAREN

Als de mispel zacht is, is hij maar een paar dagen houdbaar, omdat hij dan gemakkelijk kan gaan beschimmelen en echt gaan rotten.

Je kan de vruchten het langste bewaren als je ze met de steeltjes omhoog, naast elkaar schikt. Leg ze op een kartonnen deksel, naast elkaar. Sluit ze niet af met plastic.

Voor langdurige versheid kun je ze in de koelkast bewaren. Overweeg ook vacuümverpakking voor behoud van smaak en textuur.

Geniet van de mispel tijdens de late herfst en vroege winter, wanneer zijn smaak op zijn hoogtepunt is.

De 3cm grote vruchten zijn pas na gisting eetbaar.

Mispels moeten niet gegeten worden als ze rot zijn, maar wel als ze overrijp zijn en er een nachtvorstje overheen is gegaan. Daarom zijn ze pas vanaf november te eten. Lekker met herfstachtige kruiden als steranijs, kaneel en of kruidnagel. De smaak van dit ‘vergeten fruit’ is zoetzuur en zit tussen appel en peer in, met een hint van abrikoos.

Je kan de vruchten rauw eten. Het vruchtvlees smaakt een beetje zoetzuur en doet ook wat denken aan kaneel. Eerst even wassen voor gebruik. Bijt of prik een gaatje in de mispel (bij het kontje) en zuig vervolgens het vruchtvlees eruit.

De mispel bevat veel pectine waardoor het maken van mispelgelei of jam, compotes en chutney  mogelijkheden zijn. Een goede manier om mispels te bereiden is door ze in honingwater te koken.

Je kan ze ook drogen en eten als snack.

Van de vruchten kan je een heerlijke mispellikeur en mispelmoes maken.

De loquat (Eriobotrya japonica) of Japanse mispel is een verwante soort die ook wel als mispel wordt verkocht. (Zie aldaar)

De zaden bevatten giftig hydrocyaanzuur, een stof die naar amandel smaakt en zijn dus niet eetbaar.

Het spreekwoord zegt zo rot als een mispel. Dat klopt want de mispel dient grotendeels zacht te zijn dus overrijp om verwerkt te kunnen worden.