LAURIER
Laurier is afkomstig uit het Middellandse Zeegebied vooral uit landen als Turkije, Georgië, Iran, Irak en Griekenland. De Grieken brachten het, tijdens hun veroveringstochten, van het Perzische rijk naar het Griekse vaste land mee. De laurier was voor hen het symbool van wijsheid en glorie. Tijdens hun olympische spelen kregen de winnaars een krans gemaakt van lauriertakken als geschenk en teken van hun overwinning (lauwerenkrans). Later verspreidde laurier zich via landen rond de Middellandse Zee en werd het een favoriet onder Romeinse keizers en veldheren. De lage landen maakten in de zeventiende eeuw kennis met dit kruid. Honderd jaar geleden waren vooral Brugge en Gent zeer bekend om hun laurierteelt. In het gematigde klimaat van de Belgische kust deed de plant het bijzonder goed en de kwaliteit van de Belgische laurier was dan ook wereldberoemd. In de periode van de wereldoorlogen verdween de cultuur nagenoeg geheel. Er zijn nog enkele Oost-Vlaamse familiebedrijven te vinden die de traditie nog steeds voortzetten.
Op de goede plaats kan een laurierboom wel 100 jaar oud worden. Het gedijt het beste in warme, vochtige klimaten.
Het lauriergeslacht omvat 3 soorten
- de Laurus azorica, die van origine op de Azoren groeit
- de Laurus novocanariensis, die van oorsprong voor komt op de Canarische eilanden en Madeira
- de Laurus nobilis of gewone laurier. Deze laatste kennen we als keukenkruid.
Andere variëteiten, zoals de Californische laurier (Umbellularia californica), worden lokaal gebruikt en hebben subtiele smaakverschillen (zie aldaar)
Laurus nobilis
De laurier is een houtachtige en groenblijvend sierboompje tot struik die tweehuizig is en wel 15 m hoog en 100 jaar oud kan worden. De wit- tot geelachtige bloemen staan in schermen in de bladoksels. In onze streken bloeit een laurier maar zelden, meestal tussen maart en april. In Spanje en Italië komt de echte laurier tot volle bloei. De vruchten zijn eivormige, besachtige steenvruchten die van rood via groen naar zwart rijpen.
De plant wordt in de keuken als kruid toegepast. Laurierbladeren zijn stevig, donkergroen lancetvormig met een gegolfde rand. De maat van de bladeren varieert, gemiddeld zijn ze 5-8 cm en worden (meestal gedroogd) gebruikt. Ze hebben een leerachtige textuur, met een glad, glanzend oppervlak en zijn sterk generfd. De bladeren worden het hele jaar door geplukt. Daarna worden ze gedroogd onder een plank om het omkrullen te vermijden. Dat gebeurt het beste bij een lage temperatuur en uit de zon, want zo blijft de kleur en het aroma het beste bewaard.
Laurier gedijt in zonnige standplaatsen, vooral in kuipen. In kustgebieden en stadstuinen kan het temperaturen tot -5°C verdragen. Overwintering binnen is echter veiliger
Laurier wordt commercieel geteeld voor zijn aromatische bladeren in Turkije, Algerije, Marokko, Spanje, Frankrijk, Portugal, Italië, Mexico. Hoewel laurierbladeren het hele jaar door geoogst kunnen worden, zijn ze het meest aromatisch in de late zomer en vroege herfst.
De laurierfamilie heeft wereldwijd zo’n twee- à drieduizend soorten en zo’n vijftig geslachten. De verschillende bomen van de laurierfamilie hebben met elkaar gemeen dat er een aantal aromatisch zijn. De bladeren bevatten ook een alkaloïde welke bitterheid kan veroorzaken wanneer de laurier van slechte kwaliteit is.
Bekende aromatische soorten
- Kaneelboom (Cinnamomum cedidodpahne), waarvan de gedroogde bast een kostbare specerij is.
- avocadoboom (Persea americana).
- Persea indica (niet in Nederland).
Bekende cultivars
- Aurea met een opvallend goudgeel blad.
- Bay Junior een Belgische selectie met kleine blaadjes.
- Angustifolie met een smal wilgachtig leerachtig Bald dat eindig top een puntje. Het blad is lichter dan de doorsnee laurier.
De laurier is niet winterhard en daarom alleen geschikt als pot- of kuipplant.Uit de bessen van de laurierboom wordt laurierolie gewonnen die in de aromatherapie gebruikt wordt.
Voedingswaarde
Laurierbladeren geeft je gerechten alleen aroma. Het voegt verder geen voedingsstoffen toe. De echte kracht van laurier ligt echter in zijn essentiële oliën, zoals cineol.
Laurier heeft een zeer lage glycemische index (GI), een verwaarloosbare glycemische lading (GL) en geen officiële Nutri-Score
100g | Energie | Eiwit | Vetten | Koolhydraten | Suikers | Vezels |
Poeder/Blad | 353 kcal | 7.61g | 8.36g | 48.6g | 48.6g | 26.3g |
USDA | 313 kcal | 8g | 8g | 75g | 0g | 26g |
ZUCSU: Aangezien het blad alleen meegekookt wordt en dus meestal niet gegeten wordt, zal je van de voedingsstoffen niet veel binnenkrijgen. Er zal hooguit een klein beetje in het vocht van je maaltijd terechtkomen. Laurier past dan ook perfect in een koolhydraatbewust dieet. Het kan helpen bij het op smaak brengen van gerechten zonder extra calorieën of koolhydraten toe te voegen.
Voordelen / Nadelen
Aankoop / Bewaren
Aankoop
Ganse jaar verkrijgbaar in supermarkten, oosterse toko’s en specerijwinkels. Koop verse laurierbladeren bij de lokale kruidenier of kwekerij.
Gedroogde laurierbladeren hebben een lichtgroene kleur; koop geen grijze of bruinachtige bladeren. Geel gekleurde blaadjes hebben hun smaak verloren. Laurier van slechte kwaliteit geeft bitterheid.
Verse laurier kan je het beste kopen als potplant in een tuincentrum hier heb je vervolgens jarenlang plezier van.
De beste laurier komt uit India. Hoofdcriteria zijn het bladformaat, de smaak en de kleur. Het blad mag geen sporen van breuk vertonen.
De eerste kwaliteit heet Hand Select. Laurierblaadjes ISFI “handselect” LP.
Bewaren
Bewaar verse bladeren in de groentelade van de koelkast, gewikkeld in een vochtige doek, voor maximaal een week of matig koel of op kamertemperatuur in een doos of bokaal die niet volledig luchtdicht is. De verse blaadjes bevatten vocht en tijdens het droogproces wil je vermijden dat ze beschimmelen.
Voor een langere houdbaarheid kunnen verse bladeren vacuüm worden verpakt en in de koelkast worden bewaard.
Bewaar gedroogde laurier in een afgesloten potje op een droge plek. Gedroogde laurier is jarenlang houdbaar.
Het drogen moet zodanig verlopen dat de groene kleur behouden blijft. Als de blaadjes bruin worden, verliezen ze hun smaak.
Bereidingswijze
Laurierblaadjes geven smaak aan stoofpotten, soepen en sauzen. Verwijder ze na het koken. Gebruik laurier in marinades voor vlees en vis
Al eeuwenlang veranderen de laurierblaadjes de gerechten in allerlei keukens – van Indiaas tot Italiaans. Laurierblaadjes kunnen zowel vers als gedroogd gebruikt worden. Gedroogde bladeren smaken minder bitter dan verse, verse zijn wel aromatischer.
Het blad is sterk aromatisch, kruidig (eucalyptus en kaneel) en een beetje bitter.
- 1 vers blad (+/- 8 gr) = 2 gedroogde bladeren (vers steeds even afspoelen na het plukken om stof en uitwerpselen van vogels te verwijderen).
1 droog blad = 1/2 theelepel laurierpoeder (vermalen blad)
Het laurierblad wordt gebruikt stoofpotten en soepen, waarbij de laurier langere tijd moet meestoven om de smaak tot zijn recht te laten komen. Het blad kan niet opgegeten worden, want het blijft hard. Bij laurier gaat het echt om de smaak die het afgeeft.
Wanneer de kruidige bladeren verwarmd worden geeft het een smaak dat doet denken aan het aroma van oregano en tijm. Laurierbladeren bezitten een aroma dat bij heel veel spijzen past; zelden wordt een gerecht door laurierbladeren bedorven. Het is een gezond, aromatisch-bitter kruid.
In de keuken gebruik je best gedroogde blaadjes, want de verse smaken meer bitter. Gedroogde laurierbladeren hebben een fijn, warm aroma.
Laurier maakt ook deel uit van het “bouquet garni” (kruidentuiltje) = 2 takjes peterselie ,1 takje tijm en 1 laurierblad.
Een laurierblad meekoken in melk als extra smaakmaker in cake en rijstpudding.
Hoe langer de blaadjes meekoken des te kruidiger de smaak. Om de smaak van een gedroogd blad te intensiveren, kan het blad worden verkruimeld voor in een kruidenzakje of thee-ei. Zodra het gerecht klaar is, worden de blaadjes verwijderd. Ze vormen een goede combinatie met kruidnagels en tomaat, heerlijk in stoofgerechten en sauzen.
Je kan het gedroogd blad ook gebruiken om thee te zetten. Twee laurierbladeren kneuzen, overgiet ze in een beker met kokend water en laat ongeveer 10 minuten trekken.
De gedroogde bloemen en bessen worden eveneens in de keuken gebruikt, al zie je dit nauwelijks.
De bloemen worden gebruikt in combinatie met honing (infusie) de bessen als kruid, nadat ze geraspt zijn, zoals je met nootmuskaat doet. Eventueel te verwerken in laurierboter.
No waste
Probeer laurier eens in een dessert, zoals een crème brûlée, voor een verrassend aroma.
Stop blaadjes tussen ingesneden hele aardappels in de schil, bak deze, besprenkelt met olie en knoflook, in de oven gaar (ca. 30 minuten op 200 °C).
Als laurierbladeren te oud worden om in gerechten te gebruiken, kunnen ze worden verbrand voor een aangename, geurige rook.
Gebruik laurierblaadjes om een aromatische infusie te maken voor het koken van granen of rijst.
Info
Vele lauriersoorten zijn giftig, gebruik dus enkel laurus nobilis.
De naam laurier wordt ten onrechte ook wel gebruikt voor de veel aangeplante (sierstruik) giftige laurierkers (Prunus laurocerasus). Groter blad, giftig en niet verwant aan echte laurier.
Bij de meeste tuincentra is een op laurier lijkende struik te koop als haagplant die laurierkers heet. De bladeren van die struik zijn niet eetbaar. Dit blad alsook de bessen zijn giftig! Ze bevatten blauwzuur. Aan de onmiskenbare geur van een gekneusd blad herken je de echte.
Heb je ongedierte in je keuken, zoals muizen? Strooi een paar laurierblaadjes in je keukenkastje of voorraadkast. Het houdt ongedierte uit de buurt. Zij houden namelijk niet van de sterke geur die laurier afgeeft. Als er ongedierte in het meel zit, voeg dan vier laurierbladeren per kg bij het meel. Laurierbladeren houden ook het ongedierte uit je bonen, linzen en andere voorraadpotten.
Laurierdrop is meestal gemaakt op basis van zoethoutwortel welke verpakt wordt in laurierbladeren waardoor de smaak in de drop trekt.
Wist je dat…
…de Vlaamse laurier een populair exportproduct is? Vandaag wordt 90% van de Vlaamse laurieren geëxporteerd. De Vlaamse laurier is ook het paradepaardje van de plantenverhuur. Hij wordt onder andere gebruikt tijdens modeshows, huwelijken en zelfs tijdens het WK voetbal.
Producten
Hoewel de Europese versie van de potplant (later kuipplant) van mediterrane origine was, werd Vlaanderen (en vooral de Brugse regio) op het einde van de 19de eeuw het centrum van de laurierkweek. De Werkgroep Laurier peilde vijf jaar geleden naar de laurierteelt in Vlaanderen. Daaruit bleek dat 28 kwekers, van laurierteelt min of meer hun hoofdactiviteit maakten, goed voor ongeveer 45 ha areaal. In de meeste van deze bedrijven gebeurt deze activiteit uitsluitend op familiale kracht, dus zonder extern personeel. Twee grote operatoren, Laurica Plants (Jabbeke) en Van Hollebeke nv (Brugge), samen goed voor de helft van de Vlaamse laurierproductie, werken met extern personeel.
Uit de enquête komt ook naar voor dat nog steeds het gros van de lauriertelers zich in de Brugse periferie situeren. En ook de meeste Oost-Vlaamse laurierkwekers zijn uitgeweken Bruggelingen. Het gaat over een arbeidsintensieve en een tijdsintensieve activiteit, want een laurierplant is pas verkoopbaar na zeven jaar groei en dat vergt dus hoge opstartkosten. Via de verkoop van jonge laurieren voor gebruik in de keuken probeert de sector daar iets aan te doen. Een andere bezwarende factor is dat de laurier niet vorstbestendig is. Dat betekent dat de kweker winterberging moet voorzien in serres, wat opnieuw zijn effect heeft op het kostenplaatje.
(https://www.tijd.be/algemeen/algemeen/de-revival-van-de-vlaamse-laurierkweek/5264995.html).
De Vlaamse laurier komt in aanmerking voor het Europese label van de Beschermde Geografische aanduiding (BGA). Een streekproduct met een BGA heeft faam die gelinkt is aan een bepaalde streek.
De Vlaamse laurier komt in aanmerking voor het Europese label van de Beschermde Geografische aanduiding (BGA). Een streekproduct met een BGA heeft faam die gelinkt is aan een bepaalde streek.
Het teeltgebied van de Vlaamse laurier behelst het aaneengesloten gebied van de bestuurlijke arrondissementen Brugge, Eeklo, Gent, Roeselare en Tielt.
11 lauriertelers zijn lid van de Vlaamse lauriervereniging.
- Johan Verhelst, Sijsele-Damme, tel 050/36.36.22 Oedelemse Steenweg 62, 8340 Sijsele.
- André Devisch, Jabbeke, tel 050/81.17.43
- Geert Devriese, Wingene, tel 051/65.54.30 Schewegestraat 6, 8750 Wingene
- Luc Dierick, Oostakker-Gent, tel 09/251.14.43
- Peter Goossens, Wachtebeke, tel 0495/30.10.53 Groenstraat 33A, 9185 Wachtebeke
- Piet Mertens, Oostkamp,tel 050/84.01.39 Larestraat 27, 8020 Oostkamp
- Geert Platteeuw, Lichtervelde, tel 051/72.59.23
- Dominique Schrauwen, Ruddervoorde-Oostkamp, tel 050/28.17.76 ,Sint-Elooisstraat 80, Ruddervoorde 8020
- Guido Steenhuyse, Maldegem, tel 050/71.74.27, Francis de Meeuslaan 20, 9990 Maldegem
- Johan Van Hollebeke, Sijsele-Damme, tel 050/35.13.22, Gentse Steenweg 12, 8340 Damme
- Dries Naeyaert, Ruddervoorde
Chef’s advies
Heb je een geschikt laurierboompje, dan kun je er het hele jaar door van plukken en de blaadjes zelf drogen. De laurier is een redelijk dorstige tante en heeft het liefst haar potgrond constant licht vochtig. Hij is niet winterhard zodat je hem in de winter moet binnenzetten. Als er een paar nachten met stevige nachtvorst komen, ben je je boompje kwijt.
Laurier zelf drogen:
- Oogst in de lente de laurierblaadjes van jonge takken die minstens twee jaar oud zijn. Doe dat in de ochtend nadat eventuele dauw verdampt is.
- Leg het verse blad op een laagje keukenrol op een dienblad of ovenbakplaat zonder dat ze elkaar aanraken. Laat dit twee weken in een warme kamer met voldoende ventilatie staan.
- Draai de laurierbladeren een keer om zodat de andere kant ook goed droogt.
Bewaar de gedroogde bladen in een glazen pot met sluitdeksel