Langsat is een klein, bolvormig, geel tot lichtbruin fruit dat qua grootte en uiterlijk vergelijkbaar is met een druif.

Van oorsprong komt langsat uit Thailand, het westen van Maleisië en het westen van het schiereiland Malakka en de Andamanen en Nicobareilanden. Het is de nationale (provinciale) vrucht van Zuid-Sumatra. Langsat wordt gekweekt in India, Sri Lanka, Filipijnen en heel Zuidoost-Azië tot op hoogtes van 750 m.

De langsat is een tropische boom die bloeit met trossen witgele bloemen op  de  oudere  takken  gevolgd  door  groene  vruchten  die  rijpen naar gelig-bruin.

Door kruisingen en selectie zijn er meer dan 40 cultivars bekend, elk met subtiele verschillen in smaak en textuur.

Langsat duku groeit het beste in vochtige en warme klimaten, op vruchtbare bodems en in goed gedraineerde gebieden. De bomen gedijen vaak in regenwouden of in gebieden met een hoge luchtvochtigheid.

Het seizoen van langsat duku varieert afhankelijk van de regio, maar de vruchten zijn meestal verkrijgbaar vanaf de late zomer tot de vroege herfst. In Thailand en de Filippijnen is het fruit beschikbaar van juli tot oktober, maar n Peninsulair Maleisië van juni tot februari.

Twee variëteiten

• De gekweekte vorm de doekoe, duku (Lansium domesticum var. Domesticum), een dicht vertakte boom. De doekoevruchten zijn eivormig, groot, dunschillig glad en glanzend met een kleur die varieert van geel tot lichtbruin, relatief latex-arm en smaken sappig zoet. Het vruchtvlees is vaak wit en wordt gewaardeerd om zijn verfrissende en aromatische smaak.
• De wilde vorm: de langsat (Lansium domesticum var. Pubescens), een slanke, open vertakte boom met harige takken. De vruchten van deze variëteit zijn rond, dikschillig, licht behaard met een kleur die meestal donkerder is en kan variëren van lichtbruin tot roodbruin, latex-houdend en smaken iets zuriger. Sommige mensen geven de voorkeur aan deze complexere unieke smaakprofielen.

Beide variëteiten komen vanwege de wisselende kwaliteit zelden bij ons op de markt.

Langsat is meestal een 10-15 m (kan 30m worden) hoge groenblijvende boom met een gegroefde, roodbruine of geelbruine schors, een korte, dikke stam en vaak met plankwortels. De boom bevat harsig melksap (latex). De tegenoverstaande bladeren zijn oneven geveerd en 30-50 cm lang. De tweeslachtige bloemetjes groeien in (on)vertakte, tot 30 cm lange bloeiwijzen die solitair of in groepen aan de stam en aan dikke takken groeien. De vruchten (doekoe) Langsat groeien in trossen. Ze worden geoogst als ze verkleuren.

Langsats in Maleisië dragen over het algemeen twee keer per jaar vruchten: in juni en juli en opnieuw in december en januari of zelfs tot februari. In India rijpen de vruchten van april tot september, maar in de Filippijnen is het seizoen kort en zijn de meeste vruchten in minder dan een maand al op de markt

Langsat is een lekkere vrucht. Hij heeft een okergele kleur en is zo groot als een lychee:

De 2,5-7 cm grote vruchten, die op een vergrote uitvoering van de niet-verwante longan (Dimocarpus longan) lijken, groeien dicht opeen in trossen. De fluwelige, gelig-bruine schil is 6 mm dik. De vrucht bestaat uit vijf of zes kamers, die met sappige glazige, witte zaadmantels zijn gevuld. Van de zaadmantels omsluiten er slechts 1-3, een tot 2,5 x 2 cm groot, boonvormig zaad (pit) dat doorgaans stevig met het vruchtvlees is vergroeid. De pitten zijn vaak groen en hebben een bittere smaak.

De bomen geven jaarlijks vele kilo´s fruit. Dat verschilt van jaar tot jaar. Het ene jaar kan er 50 kilo fruit van een boom afkomen en het volgende jaar 1500 kilo. Er wordt gezegd dat het vanaf het ontkiemen van het zaad 25 jaar duurt voordat de boom goede vruchten geeft. De piek van het langsat-seizoen varieert per regio, maar valt meestal tussen juni en augustus.

Rijk aan vitamine C, A, antioxidanten en bevat ook wat kalium, calcium, ijzer en vezels. Het eetbare vruchtvlees maakt +/- 60% van de vrucht uit.

Het zoete, sappige vruchtvlees bevat sucrose, fructose en glucose en is daarom te beperken bij diabetes.

ZUCSU: Terwijl het natuurlijke suikers bevat en daarom een matige GI en glycemische lading heeft, kan het  als een natuurlijk, onbewerkt fruit in gematigde hoeveelheden worden genoten in een gezond en evenwichtig dieet. Eet het vers en voeg geen suikers toe.

Aankoop

Langsat is te vinden op lokale markten en gespecialiseerde Aziatische supermarkten in regio’s waar het wordt geteeld. Lokaal is het een zeer goedkope vrucht maar alhier peperduur (al snel 50 keer zoveel wordt betaald voor een trosje vruchten dan in het land van herkomst.). Bij het kopen van langsat duku is het belangrijk om te letten op vruchten met een gladde, glanzende schil zonder tekenen van beschadiging.

De gekweekte vorm (duku) heeft de voorkeur omwille van de smaak en de relatief langere houdbaarheid. De wilde vorm (langsat) is eerder zuur.

Het verschil in smaak tussen de diverse variëteiten is zo groot dat het verstandig is de verkoper te vragen of je er een mag proeven voordat je een zakje langsats koopt.

De geschilde, pitloze of gezaaide vruchten worden ook in siroop ingeblikt of soms gekonfijt aangeboden.

Bewaren

Dit hangt sterk af van de soort. De meeste soorten kunnen maximaal 2 weken in een koele ruimte (11 – 13 ºC) en maximaal 4 dagen op kamertemperatuur worden bewaard. Tijdens het bewaren neemt het suikergehalte toe.

De doekoe heeft een langere houdbaarheid.

Ingeblikt fruit (gepeld) bewaart lang zonder smaakverlies.

Het is niet aangeraden deze vruchten in te vriezen, ze verliezen bij het ontdooien hun structuur.

1 vrucht weegt +/- 10-15 gram

Het vruchtvlees smaakt zoetig met een zure tint en is als geheel een frisse verrassing op een tropisch hete dag. De smaak wordt soms vergeleken met een kombinatie van druif en grapefruit.

Je kan het vers eten als snack of gebruiken in fruitsalades.

Het is een lekkere frisse vrucht met een pit die je makkelijk kunt doorbijten maar de meesten doen dat liever niet. De pit is zo bitter dat je de bittere smaak twee uur later nog proeft.

Langsat maak je open door met je nagel op het schilletje te drukken tot het barst, de vrucht naar je mond te halen en het vruchtvlees in één keer uit het schilletje te zuigen.

Het zure vruchtvlees kan met veel suiker ingekookt worden tot siroop, gelei of jam. Ook worden de wat zure variëteiten verwerkt door de conservenindustrie, o.a. in vruchten cocktails, sap, limonade, jam of compotes.

Er kan thee van de gedroogde en verkruimelde pitten worden gemaakt. De pitten zijn vaak groen en hebben een bittere smaak.

No waste

De schillen kunnen worden gekookt om een aromatische siroop te maken die kan worden gebruikt als een unieke topping voor desserts.

Droog eventuele restjes langsat duku en gebruik ze als natuurlijke zoetstof in gebak of desserts.

Het is bewezen dat de bast is, net als de langsatpitjes vast een geneeskrachtige werking hebben tegen de malariaparasiet Plasmodium falciparum, de parasiet die de ziekte malaria tropica veroorzaakt, de meest dodelijke vorm van malaria. Een pit per week zou je bloed bitter genoeg maken om geen malaria te krijgen.

Op de Filippijnen worden gedroogde langsat schillen verbrand voor het verjagen van de muggen en op Java wordt het als wierook gebruikt in kamers van zieke mensen.

De langsat kan als kuipplant worden opgekweekt

Wees voorzichtig bij het schoonmaken van de vruchten. Het bevat een kleverig sap dat als het op de huid of kleding komt moeilijk af te wassen is.

Om Duku fruit te bereiden, maakt u eerst een insnijding in de huid met een mes of uw nagel. Wees voorzichtig dat u niet te diep snijdt, want dit kan het vruchtvlees binnenin beschadigen.

Het is belangrijk op te merken dat Langsat vruchten niet allemaal tegelijk rijpen op een enkele boom. Daarom moet u misschien elk stuk fruit individueel controleren voordat u beslist welke rijp en klaar zijn voor consumptie.