Kokosnoten zijn de grootste en belangrijkste noten van alle noten. Oorspronkelijk groeide de kokospalm in Zuidoost-Azië, in landen als India, Thailand, Maleisië, Sri Lanka en Indonesië. Maar tegenwoordig kan je ze in veel meer gebieden tegenkomen. Hij heeft zich verder verspreid langs de warme kustgebieden rond de evenaar, zoals in Zuidoost-Azië, India, de Stille Oceaan en delen van Zuid-Amerika en Afrika.. Een kokosnoot valt namelijk uit de boom het water in om zich ergens anders voort te planten.

Tot 30 meter hoog kunnen de kokospalmen worden. Met hun gevederde bladeren en gebogen stammen trotseren ze de heftige stormen die in deze gebieden voorkomen.

Een kokospalm krijgt voor het eerst vruchten als deze vijf of zes jaar oud is. Er worden zowel mannelijke als vrouwelijke bloemen gevormd. Wanneer een palm zes à zeven jaar oud is, komt hij in productie en geeft ieder jaar meer vruchten, om zijn piek in het vijftiende tot twintigste jaar te bereiken.

De vruchten groeien uit aan de boom en na ongeveer een half jaar, als ze rijp zijn, vallen ze af. Een volwassen boom kan wel 50 tot 100 noten per jaar afwerpen.

De kokospalm heeft 3 belangrijke ondersoorten

• De tall of de originele palm
• De dwarf een zelfbestuiver.
• De hybriden de rijpe kokosnoot met een harde bruine schil voor meer vruchtvlees (Andaman Ordinary) en de groene kokosnoot met een dunne groene schil voor meer water (Oranje King).

Kokosnoten zijn het hele jaar door verkrijgbaar, omdat de vruchten rijpen en geoogst kunnen worden gedurende verschillende tijden van het jaar, afhankelijk van de regio. Er is geen specifiek seizoen voor de kokosnoot.

De vrucht heeft vier lagen: kokosvezel aan de schil, de schil zelf, vruchtvlees (kopra) en het kokoswater binnenin. Het vruchtvlees bevat 40% vet, waarvan ruim 30% verzadigd.

Een kokosnoot is één groot zaad met een vezelig, niet eetbaar mesocarp. Daarbinnen bevindt zich een hard, bruin endocarp, dat het spierwitte, eetbare kiemwit omgeeft. Het witte vlees (het endosperm) van de kokosnoot is de voedselvoorraad van het zaad.

De vrucht bevindt zich in een groene vezelrijke bolster. Deze wordt na de oogst verwijderd, waarna de harige, bruine houten noot verschijnt die in de winkels ligt. Elke kokosnoot heeft drie zwarte kiemopeningen die met een beetje fantasie op het gezicht van een aap lijken.

Hieraan zou de kokosnoot zijn naam aan te danken hebben; het woord ‘cocos’ is namelijk afgeleid van het Portugese ‘macaco’ dat ‘aap’ betekent.

Kokosnoten bestaan uit hard, wit vruchtvlees. Verder is er het vloeibaar kiemwit, kokoswater of klapperwater genoemd, een half troebele vloeistof. Bij een volledig rijpe vrucht bestaat al het kiemwit uit vezelig kiemwit. De jonge kokosnoot wordt geplukt tussen de zesde en de negende maand. Hij is dan nog donkergroen. De jonge kokosnoot is zowel ongeschild (verpakt in folie), als geschild verkrijgbaar. Het kiemwit van de jonge kokosnoot is in wording. Daarom bevat hij meer kiemwater (kokoswater) dan kiemwit, en is die laatste nog heel zacht. Een heel jonge noot bevat nauwelijks kiemwit.

De iets oudere nog onrijpe vruchten zijn meestal lichtgroen, maar er zijn ook oranje of bruingele soorten. Ze hebben een lengte van 30 tot 45 centimeter. De doorsnede is ongeveer 20 centimeter. De hele vrucht kan 1 tot 2 kg wegen, een kwart daarvan is vruchtvlees, 15% is vrij water.

Het kokoswater wordt zoeter en het vlees begint zich meer te vormen als de kokosnoot langer in de palmtop hangt. De kleur verandert van jong groen, naar geel, dan oranje en uiteindelijk bruin.

Tot veertien maanden blijft een kokosnoot een lekkernij. Vlak voordat de noot uit zichzelf uit de boom valt, is hij haast niet meer te drinken of te eten.

De meeste kokosnoten worden nu gekweekt op plantages. Op plantages staan 100 tot 160 bomen per hectare. Ze kunnen 30 tot 125 kokosnoten per jaar produceren, die elk tot 1,5 kilo wegen. De boom kan 60 jaar vrucht dragen. De oogst gebeurt handmatig of door speciaal afgerichte makaken (apen).  Die verzamelen vlot zeshonderd kokosnoten per dag, terwijl mensen doorgaans op tachtig afkloppen. In Thailand wordt maar liefst 99 procent van de kokosnoten geplukt door apen.

Als de noten na een half jaar rijp zijn, kunnen ze er ook spontaan afvallen. Het oogsten met een lange bamboestok gaat het snelst. Zo worden er wel 250 bomen per dag geoogst.

Bij het verwijderen van de bolster bij een rijpe kokosnoot belandt men op het vaste endosperm, het kiemwit of kokosvlees. Bij een rijpe kokosnoot zal het kiemwit circa anderhalve centimeter dik zijn, en zal vrijwel alle kiemwater in kiemwit zijn omgezet.

Het kokoswater wordt in Azië veel gedronken, het is een veilige en verfrissende drank. Kokoswater is geen vorm van kokosmelk, het is het kiemwater, voorstadium van het kiemwit.

Kokoswater is van nature aanwezig, het vloeibare endosperm in de jonge kokosnoot. Gedurende het rijpingsproces transformeert het kiemwater in kiemwit, het kokosvlees.

Er zijn verschillen tussen de smaak van kiemwater naar gelang de kokosvariëteit. De suprême onder de kokosnoten is de oranje Kings’ tall uit Sri Lanka, die ‘drinkkokosnoot’ wordt genoemd dankzij zijn heerlijk zoete kokoswater. Het kokoswater in een verse kokosnoot is steriel.

De kokosmelk (of klappermelk) ontstaat door het mengen van klapperwater met uitgeperst (of geraspt) vruchtvlees van de kokos. Kokosmelk heeft een witte kleur. (Zie aldaar)

Kokosmelk vind je ook in poedervorm, in blik of in blokken onder de Oosterse naam ‘santen’.

Het vruchtvlees wordt ook gedroogd tot kopra. Dit drogen wordt gedaan op de plaatsen waar de kokosnoten worden geteeld veelal in de zon waardoor schimmels en insecten vrij spel hebben of in ovens gestookt met kerosine. Deze kopra helften worden vermalen tot fijne snippers en worden dan “koud” in de pers gedaan en dan zeer hoog “verhit” door de ontstane druk. Kopra is o.m. een grondstof voor margarine. Kokosnoot heeft dus een functie als frisdrank, voedingsmiddel, brandstof, bodemverbeteraar, bouwmateriaal, grondstof voor allerlei gereedschappen, onderdeel van wasmiddelen, kaarsvet, cosmetica, en zo verder…

Kokosnoten hebben een hoog vetgehalte. Ze bevatten zowel plantaardige als (vooral) verzadigde vetten. Ze zijn ook rijk aan vezels.

Kokoswater heeft een streepje voor op water omdat er voedingsstoffen aanwezig zijn. Kokoswater levert zeer bruikbare mineralen, bijvoorbeeld calcium, kalium, natrium, en magnesium maar bevat wel kcal en is dus geen water.

Bron Nubel

ZUCSU: Kokosnoot bevat koolhydraten, voornamelijk in de vorm van vezels, maar heeft ook een hoog vetgehalte. Het kan een gezonde aanvulling zijn op een koolhydraatbewuste voeding vanwege de voedingsvezels en andere voedingsstoffen die het biedt, maar het moet met mate worden geconsumeerd vanwege het hoge calorie- en vetgehalte.

Van de kokosnoot worden vele medicinale toepassingen beschreven.

Hou er rekening mee, dat kokoswater vooral draait om marketing. Wil je echt kokoswater drinken, neem de moeite om een verse noot te kopen.

De stijgende vraag naar kokosproducten werkt mono­cultuur in de hand, met verlies van biodiversiteit. Ook het pesticiden gebruik stijgt

AANKOOP

Een verse kokosnoot kan je bij lokale markten in tropische gebieden en in de supermarkt of bij de groenteboer en de oosterse toko in de andere regio’s kopen.

Kokosnoten koop je best vers. Een kokosnoot behoort zwaar aan te voelen, want zelfs als de ogen intact zijn, droogt een kokosnoot op den duur uit, en zal beschimmelen. Om te weten of de kokosnoot jong is, moet je er even mee schudden. Wanneer ze een klotsend geluid maakt, is ze jong. Bij een rijpe kokosnoot is dat per definitie maar een beperkte hoeveelheid, soms vrijwel niets, maar merk je dat er kokoswater in zit, dan is dat een bemoedigend signaal dat de kokosnoot vers is.

Hoe lichter, hoe groter de kans dat deze oud en uitgedroogd of rot is. Let er ook op dat de ‘ogen’ (de plaats waar de vrucht vastzat aan de boom) niet beschimmeld, droog of ranzig zijn. Dit bederf herken je door te kijken, ruiken of proeven.

Wanneer je de noot hebt geopend en het kokosvlees blijkt grauw te zijn, of het bruine vlies beschimmeld of waterig, eet de kokos dan niet!

Jonge kokosnoot is tegenwoordig eveneens verkrijgbaar, vooral in de geschilde vorm. Ze zijn tegen uitdroging in folie verpakt, en afkomstig uit Thailand, Vietnam, Indonesië (kelapa muda) en de Fillippijnen (buko). De allerzoetste is de oranje King coconut.

Kelapa muda, het witte vlees is in twee vormen te koop: in siroop (Daily of Aroy-D), en puur, in dat geval diepvries. Dit laatste is te verkiezen.

Je kan jonge kokosnoot kopen, voorbereid op het drinken van het kokoswater. Meestal zijn het geschilde kokosnoten, met een conische top en een deukje waar je alleen maar een rietje in hoeft te steken. Let op, hoe witter, hoe verser. Kokoswater is ook kant-en-klaar te koop.

In de Maleisische en Indonesische keuken is het gebruikelijk om aan te geven welke rijpheid gewenst is:

• Kelapa muda (Beluluk): een heel jonge klapper
• Kelapa cengkir: een iets oudere klapper
• Kelapa degan: een halfvolwassen klapper
• Kelapa tua: een volwassen klapper

BEWAREN

Ongeopend kun je de noot op kamertemperatuur (niet in de koelkast) maximaal 6 maanden bewaren.

Verse kokosnoot is bij een temperatuur tussen 2 en 4° verscheidene weken houdbaar, in de gewone koelkast, bij 10-12° maximaal 2 weken. Eenmaal geopend is een kokosnoot beperkt houdbaar, dat geldt ook voor het vlees. Let daarom goed op verkleuringen en wees schimmelvorming voor.

Geraspte kokos kun je maximaal 4 dagen in de koelkast bewaren of maximaal 6 maanden in de vriezer.

Van een geopende kokosnoot moet het water onmiddellijk gedronken worden, Kokoswater is zeer kwetsbaar en onderhevig aan bederf.

Kokoswater is zeer bederfelijk. Drink het vers uit de kokosnoot of het pak, bewaar het bij voorkeur niet.

Een hele noot weegt +/- 600 gram, of 360 gr vruchtvlees.

Kokosnoot wordt op verschillende manieren gebruikt in de keuken, zowel vers als verwerkt. Het vruchtvlees kan worden gegeten als snack of toegevoegd aan salades, desserts, curry’s, soepen en bakrecepten.

Van de kokosnoot kan alles gebruikt worden. Het kokoswater is een zoet en verfrissend drankje. Het vruchtvlees kan ook tot kokosnootmelk worden geperst. Geraspte kokos is heerlijk op een fruitsalade of in gebakken gerechten en desserts.

Het witte vruchtvlees kan rauw gegeten worden, maar ook gedroogd, geraspt en als kokoschips.

Culinaire toepassingen (zie aldaar):

• Kokosmelk: Gebruik het romige kokoswater en vruchtvlees om heerlijke curry’s, soepen en sauzen te maken.
• Kokosrasp: Voeg geraspte kokos toe aan gebak, desserts en smoothies.
• Kokosolie: Kokosolie is ideaal om in te bakken, te braden en te frituren. Of er wordt kokosolie van gemaakt.
  

  Hoe open je een kokosnoot?

  1. Klop met een beitel of spijker en hamer een gat in de ‘ogen’ van de kokosnoot. Zo kan het kokoswater opgevangen worden. Draai de kokosnoot om en zet hem op een glas zodat het gat dat je gemaakt hebt zich precies boven het glas bevindt. (+/- 120-180 ml) Sla op de harde schil tot ze breekt. Nu kun je het vruchtvlees van de schil breken. Het vruchtvlees (geraspt of in kleine stukjes gesneden), de kokosmelk en het kokoswater worden vaak gebruikt in de Oosterse keuken.
  2. Door de kokosnoot in de oven te verwarmen gedurende een 10-15-tal minuten op 190°C wordt hij zacht genoeg om hem tegen een hard oppervlak te kunnen slaan om hem open te maken. Wel eerst laten leeglopen zoniet kan hij ontploffen. Sla de noot bv. in een vuilniszak op een hard oppervlak tot hij in stukken breekt. Steek een mes tussen de schil en het vruchtvlees om deze van elkaar te scheiden.

  Het vruchtvlees van de kokosnoot heeft een vrij zoete, nootachtige, milde smaak. Heerlijk als snack of geschaafd bij een dessert. De blikjes en de doosjes die wij aankopen worden vaak bijgezoet zodat de smaak van het “verse” vruchtvlees je zal verassen: lekker!

  Geraspte kokos laat zich prima roosteren.

  Kokoswater op de markt hebben alle een bewerking ondergaan wat de voedingswaarde altijd reduceert en in het ergste geval totaal vernietigt.

  Kokosmelk van uitgeperst vruchtvlees en kokoswater heeft daarentegen een meer zoetzure smaak.

  Kokosroom maken

  Je kan zelf kokosroom (melk) maken door de rasp met het kokoswater te mengen, te kneden en door een doek te laten uitlekken.

  Doe 800 milliliter water samen met 600 gram kokosrasp in een blender en mix 4 minuten. Giet het mengsel in een kaasdoek en knijp goed uit. Vang de melk op in een fles en schep het kokosrasp weer in de blender. Giet er 200 milliliter water bij en herhaal de bovenstaande stappen.

  No waste

  Droog kokosnootschilfers en gebruik ze als topping voor ontbijtgranen, yoghurt of gebak.

De bast van de gehalveerde kokosnoot wordt voor allerlei doeleinden gebruikt. Er worden drinkbekers, schaaltjes, kopjes, lepels, vaasjes, speelgoed, zelfs muziekinstrumenten van gemaakt. Ook worden ze als brandstof gebruikt voor in de keuken.