Koffie vindt zijn oorsprong in de vruchtbare gronden van tropische gebieden, zoals delen van Afrika, Zuid-Amerika en Azië. De Coffea-plant gedijt het beste op hoger gelegen gebieden met een combinatie van warmte, regenval en vruchtbare bodems.

Elke pit bevat de zaden: de koffiebonen. Doordat de zaden bij het rijpen tegen elkaar aandrukken ontstaat de karakteristieke vorm. De gedroogde en gebrande zaden van de plant dienen als basis voor koffie, een stimulerende, cafeïne houdende warme drank.

De drank werd zowel opgemerkt door Arabische handelaren als door de beroemde Perzische arts Avicenna. De havenstad Mokka (Perzië) werd de belangrijkste distributeur vanwaar de koffie naar Egypte en Syrië werd getransporteerd. De koffiesoort mokka is naar deze stad vernoemd.

Het eerste Europese koffiehuis zou in het 16e-eeuwse Venetië zijn geopend.

Koffieplanten groeien voornamelijk in tropische en subtropische gebieden over de hele wereld. Belangrijke koffieproducerende landen zijn Brazilië, Colombia, Vietnam, Ethiopië en Honduras. De planten gedijen goed op hoogtes tussen 600 en 1.800 meter boven zeeniveau en vereisen regelmatige regenval.

De oogsttijd voor koffie varieert afhankelijk van de locatie, maar valt meestal in de herfst of winter. Dit is het moment waarop de koffiebessen rijp zijn en kunnen worden geoogst. Het oogstseizoen kan enkele maanden duren afhankelijk van verschillende factoren, voornamelijk het type koffiezaadvariëteit en de hoogte en het klimaat waarin het zich bevindt.

Van de 124 soorten zijn de Coffea arabica (arabica), de Coffea canephora (robusta) en de Coffea liberica (liberica) de bekendste.

Koffie kan beschouwd worden als een van de meest waardevolle exportgoederen ter wereld.

Koffie wordt gemaakt van de ontvelde, gemalen, gedroogde, en geroosterde zaden van de koffieplant.

Productieproces:

• De bessen hebben zo’n acht maanden nodig voordat ze rijp genoeg zijn om geplukt te worden. In die acht maanden verkleuren ze van groen naar rood.
• Hierna volgt een stap die het natte proces wordt genoemd. De onrijpe bessen worden van de rijpe gescheiden en bij de rijpe bessen wordt het vruchtvlees verwijderd.
• Daarop volgt het droge proces. De vrijgekomen koffiebonen worden gedroogd in de zon, op een vloer of op een tafel. De bonen moeten om de paar uur omgeroerd worden.
• Als de bonen gedroogd zijn, worden ze nogmaals geborsteld om de laatste ongewenste laagjes eraf te krijgen. Daarna worden ze gesorteerd op verschillende kwaliteitscriteria en vervolgens gemengd.
• Hierna volgt het koffiebranden. De bonen worden, met een beetje olie, in een speciale oven geroosterd totdat ze de juiste geur krijgen.
• Een deel van de gebrande bonen wordt gemalen, vacuümverpakt, en geleverd aan winkels. Een ander deel wordt ongemalen verkocht.

Wat bepaalt de smaak?

• De maalgraad.
• Het soort water
• Temperatuur
• 
• Zetmethode: filteren, oplossen, en laten bezinken.

De hoogste kwaliteit koffiebonen wordt verkregen als uitsluitend de rijpe vruchten geplukt worden. Dit is dan ook grotendeels afhankelijk van de manier waarop men ze plukt: met de hand of mechanisch. Ook achteraf wordt er meestal nog eens een extra selectie gedaan.

Een barista is een vakman of -vrouw die zich toelegt op het bereiden van espresso en aanverwante dranken zoals cappuccino. De barista is specialist in het bereiden en serveren van koffie. Hij weet vrijwel alles van de techniek van de espressomachine en de processen bij het bereiden van de espresso.

Strikt genomen moet worden gesproken van cafeïne-arme koffie, omdat het niet mogelijk is om echt alle cafeïne uit de boon te halen; er blijft altijd een minieme hoeveelheid achter. Het resterende gehalte cafeïne in cafeïnevrije koffie mag wettelijk niet meer dan 0,1% bedragen, berekend als percentage van de droge stof.  Dit komt neer op maximaal 1 milligram cafeïne per gram gebruikte (droge) koffie.

Koffie is caloriearm en bevat vrijwel geen voedingsstoffen, maar het bevat wel het stimulerende en verslavende middel cafeïne. Koffiebonen bevatten cafestol. Dit is een vettige stof die de LDL-cholesterol verhoogt. Goed om te weten: hoe beter de koffie is gefilterd, hoe minder cafestol erin zit.

Koffie bevat een reeks essentiële voedingsstoffen(kleine hoeveelheden), waaronder vitamines B2, B3, B5 en verschillende mineralen zoals calcium, kalium, natrium en magnesium.

Glycemische index = 0  (maar kan wel de glycemie doen stijgen)

Bon: Nubel

Zwarte koffie is van nature koolhydraatvrij en past goed in een gezonde koolhydraatbewuste voeding. Let echter op toevoegingen zoals suiker en melk, omdat deze de koolhydraatinname kunnen verhogen.

AANKOOP

Om de hoogste kwaliteit koffie te kopen, zoek je naar vers gebrande bonen van een gerenommeerde koffiebranderij. Kies bonen op basis van je smaakvoorkeuren, zoals licht, medium of donker gebrand, en overweeg om fairtrade of biologische koffie te kopen om duurzame praktijken te ondersteunen.

BEWAREN

Door het vacuüm verpakken is nu ook de kwaliteit van gemalen bonen goed te behouden. Als gemalen koffie aan de lucht wordt blootgesteld worden de nog aanwezige vetten geoxideerd waardoor de kwaliteit snel achteruitgaat. Daarom wordt gemalen koffie bij de consument in afgesloten voorraadbussen, glazen potten bewaard.

Vermijd het bewaren van koffie in de koelkast of vriezer, omdat dit vocht en geuren kan absorberen en de smaak kan beïnvloeden.

De kwaliteit van (ongemalen) koffiebonen gaat langzamer achteruit dan die van gemalen koffie. Gemalen koffie is beperkt houdbaar.

Het probleem van de achteruitgang van de kwaliteit van de koffie doet zich niet voor bij oploskoffie. Deze is zeer lang houdbaar.

Koffiebonen kunnen goed worden ingevroren, mits er geen vocht bij kan komen. Bij het ontdooien wordt de verpakking pas geopend als deze op kamertemperatuur is, omdat zich anders condenswater op de bonen vormt.

Het is een van de meest geliefde dranken ter wereld, naast water en thee.

Koffie wordt meestal gedronken als een warme, cafeïnehoudende drank, maar het heeft ook vele culinaire toepassingen, zoals in desserts, sauzen en marinades.

Arabica-koffiebonen geven een mildere en aromatischer koffiesmaak en worden vooral gebruikt in de duurdere melanges, zoals goudmerk, dat voor 100% uit arabica-koffie bestaat. Roodmerk is een melange van 30% robusta en 70% arabica. Bij zilvermerk is het aandeel robusta 20% en arabica 80%. Robusta-koffie heeft een bittere smaak.

Koffie wordt gemaakt op verscheidene wijzen om te drinken in verschillende tassen. Elke bereidingswijze van koffie heeft een andere karakteristiek in smaaksensatie en aroma. Hier enkele gekende methodes:

Een goede koffie begint bij goede koffiebonen. Koop je favoriete bonen en bewaar ze op een droge, luchtdichte plaats. Zorg ervoor dat de temperatuur van je water tussen de 90°C en 96°C warm is13. Een schone koffiemachine is ook belangrijk voor de smaak van je koffie.

Drukfilter, koffiezetapparaat, koffie tubruk (Indonesië), nespresso, espresso, oploskoffie, Turkse koffie. Er bestaan ook vele dranken op basis van koffie

Koffie wordt ook bereid om te gebruiken in de gerechten. (Koffiesmaak). Denk aan koffie-ijs, tiramisu, koffierub voor vlees, en zelfs koffiesauzen voor hartige gerechten.

No waste

• Voeg een vleugje kaneel, cacao of vanille toe aan je koffie voor extra aroma en smaak.
• Gebruik koffiedik als een natuurlijke scrub voor je huid.
• Meng koffiedik met kokosolie en suiker om een exfoliërende lichaamsscrub te maken.
• Gooi oude koffie niet weg; gebruik het als een natuurlijke meststof voor je tuin.

Kopi luwak (zie aldaar) is civetkoffie een koffiesoort gemaakt van koffiebessen die eerst door een civetkat, de loewak, zijn opgegeten. Doordat de bonen niet verteren, worden ze weer uitgescheiden. De loewak leeft vooral in de Filipijnen en in Indonesië, waar ook de naam kopi loewak vandaan komt. Kopi loewak gold lange tijd als de duurste koffiesoort van de wereld, maar tegenwoordig is dat een koffiesoort die op vergelijkbare wijze wordt geproduceerd, maar dan met olifanten als “intermediair”

Belangrijkste nevenwerkingen van cafeïne: Koffie remt de aanmaak van melatonine (slaapproblemen) en heeft invloed op de bloedsuikerspiegel (stijgt)

Op internationaal niveau scoren de Belgen traditioneel heel hoog voor barista, met als uitschieter Peter Hernou die in 2009 wereldkampioen werd.

Populaire Koffierecepten

• Ristretto: zeer korte maar geen halve expresso
• Machiato: espresso met melkschuim
• Cortado: espresso met scheutje warme melk en evt. dun laagje melkschuim
• Flat White: dubbele espresso in een cappuccinokop met een dun laagje melkschuim en latte art.
• Iced espresso: espresso of koffie direct gezet op ijsblokjes
• Cold Brew : flesje met koffie gemaakt met koud water en gemalen koffie