Het oorspronkelijk leefgebied situeert zich rond de Zwarte Zee, de Kaspische Zee en het Aralmaaer. Vooral in de delta’s van de Donau en de Oeral komt de karper veel voor. Karpers houden van stilstaand of langzaam stromend water. Ze zijn warmteminnend en gedijen goed in zeeën met weinig zuurstof.

Karpers in visvijvers worden meestal bij een lengte van 35 cm. en een gewicht van 1 kilo gevangen. In het wild kunnen ze wel 1,2 meter worden en een gewicht van meer dan 35 kilo halen en wel 50 jaar worden. In vijvers worden ze niet ouder dan 2-10 jaar. De karper is herkenbaar aan zijn 4 baarddraden, twee korte op de bovenlip, twee lange in de mondhoeken en de lange rugvin met zeer sterke eerste vinstralen. In de natuur kan hij 30 tot 40 jaar worden.

De benaming karper slaat op twee soorten die echter nauwelijks morfologisch verschillen en ook onderling kunnen kruisen, te weten:

• Cyprinus carpio de karpers ten westen van de Kaspische zee
• Cyprinus rubrofuscus de karpers ten oosten van de zee.

Het beste seizoen om karper te vangen is afhankelijk van de regio, maar over het algemeen zijn de lente en de herfst gunstige periodes. Tijdens deze seizoenen zijn de watertemperaturen optimaal, waardoor de karper actiever wordt.

Fysiologisch wijken wilde karpers sterk af van de gekweekte doordat het visvlees over het hele lichaam roodgekleurd is.

De karper is net als de brasem een vis die de bodem omwoelt, dit noemt men azen. Samen met de omgewoelde bodempartikels leidt dit tot het troebel worden van het water en een afname van de onderwaterflora.

Hoewel de karpers groot tot zeer groot kunnen worden bestaat hun natuurlijk voedsel menu uit minivoedsel, zoals muggenlarven, slakjes, mosselen, kleine insecten en alle soorten andere kleine waterdiertjes. Maar ook jonge waterplanten en wier versmaadt hij niet. Hij is dus wat wij noemen een alleseter. De paaitijd van de karper is in mei en juni.

De wilde karpers kwamen tot het begin van de twintigste eeuw veel in de rivieren en het IJsselmeer voor, maar door de massale uitzettingen van gekweekte karpers in de twintigste eeuw trad al snel vermenging met gekweekte karpers op. Tegenwoordig wordt op de grote rivieren geen wildtype karper meer gevangen. In gevangenschap kan de karper wel tientallen jaren oud worden. Karpers worden in Midden-Europa vooral in vijvers gekweekt. Vroeger waren dat vooral de vijvers bij watermolens.

Wilde karpers staan op de Europese lijst van bedreigde diersoorten.

In West-Europa wordt karper doorgaans weinig gegeten, de vis heeft een karakteristieke smaak en is moeilijk te ontgraten. In grote delen van Centraal-Europa, in het bijzonder Polen en Hongarije, wordt de karper wel gegeten. Ook in Oost-Azië is de vis populair.

De karper is met name in de sportvisserij een geliefde vis, ten behoeve daarvan wordt karper dan ook veel uitgezet. Vandaar dat ze ook zo veel voorkomen in onze zoetwatergebieden.

De karpers zelf kunnen diverse verschijningsvormen vertonen met een eigen schubpatroon:

Soorten

1. Wilde of Boerenkarper: De oorspronkelijke karper die in Europese wateren voorkomt.
2. Schubkarper: Normaal geschubd, met een rij abnormaal gevormde grote schubben.
3. Edel- of Spiegelkarper: Enkele grote schubben en een leerachtige huid.
4. Rijenkarper: Horizontale rij van grote schubben over de flank.
5. Leder- of Naaktkarper: Weinig tot geen schubben, dikke huid.
6. Volschub Spiegelkarper: Bijna volledig bedekt met grote schubben.

 

Karper bevat hoogwaardige eiwitten en omega-3 vetzuren alsook essentiële mineralen zoals selenium.

PS Food (Jan van As)

Aankoop

Karper is verkrijgbaar bij viswinkels, supermarkten en op boerenmarkten, vooral in regio’s waar het lokaal wordt gevangen. Vermijd vissen met een sterke, modderige geur. Tijdens het voorjaar en de herfst zijn de vangsten over het algemeen van hogere kwaliteit.

Het beste seizoen om verse karpers te kopen is van oktober tot half maart (wanneer de vissen zich hebben voorbereid op de wintermaanden door vet op te slaan). Let er bij het kopen wel op, dat een vis behoorlijk wat slachtafval heeft. Bij filets houdt men ongeveer 1/3 gedeelte over.

Bewaren

Karper kan vers worden ingevroren en zo enkele maanden worden bewaard. In de koelkast geldt een periode van slechts enkele dagen bij een temperatuur van 0 tot 4 graden.

Gerookte karper is in de koelkast een paar dagen langer houdbaar dan de verse variant. Dit geldt ook voor karper ingelegd in azijn.

De karper is een smakelijk zoetwatervis, die prima in de Belgische en Nederlandse keuken past. Karper kan worden gegrild, gebakken, gestoofd of gerookt.

Karper heeft een stevige textuur en houdt goed stand tijdens het koken, waardoor het een uitstekende keuze is voor stoofschotels en soepen.

De smaak is erg afhankelijk van het voer dat de vis wordt gegeven en van de waterkwaliteit waarin hij leeft. De vis wordt jong gegeten om zo te voorkomen, dat hij een grondsmaak krijgt.

Het schoonmaken van karper vergt wat vaardigheid voor het verwijderen van de schubben. De makkelijkste manier is om dit met een schubbenmes onder water te doen. Zo kunnen de schubben niet alle kanten uitspringen. Vroeger werd karper vaak in azijn gekookt en zo bewaard. Dit deed men voornamelijk om de kleine graatjes wat zachter te maken. Op die manier was de vis prettiger te eten.

In verschillende Oost Europese landen staat karper nog steeds centraal op het traditionele Kerstmenu, hij wordt er ook verwerkt in vissoep of in moten gepaneerd en gebakken.

Meestal wordt de term koi (Cyprinus rubrofuscus) gebruikt voor de gekweekte felgekleurde variant die als siervis in vijvers wordt gehouden.

De grootste karper ter wereld tot nu toe, gevangen in Hongarije, woog 51,2 kg, het Belgisch record staat op 40 kg, een spiegelkarper genaamd de Mohikaan.

Omdat karper soms een modderige smaak kan hebben, wordt het aanbevolen om de vis in zout water of melk te laten weken om deze smaak te verminderen.

Graten en karperkoppen kunnen worden gebruikt om visbouillon of vissoep te maken.