ES
De es komt voor op vrijwel het gehele Europese continent, in Zuid-Noorwegen en Zweden, ten oosten van de Zwarte Zee in de Kaukasus en in een smalle strook in Noord-Spanje. Verder nog in Groot-Brittannië.
Het is een snelgroeiende boom die tot 40 m hoog kan worden. Hij heeft een brede ronde kroon met donkergroen geveerd blad. De boom is bladverliezend en heeft een oneven geveerd blad, dat bestaat uit zeven tot dertien lancetvormige gezaagde deelblaadjes. De bladeren zijn kruiswijs tegenoverstaand. Essen bloeien voordat ze in blad komen met pluimen die uit zwarte knoppen tevoorschijn komen. De vruchten zijn voorzien van ‘vleugels’
In de herfst produceert de es zaden met vleugels die helpen bij de verspreiding door de wind.. De bladeren verkleuren dan naar geel en vallen vervolgens af. In de winter zijn mooie, zilverkleurige scheuten aan de plant zichtbaar.
Binnen het geslacht Fraxinus bestaan er verschillende soorten essen, maar Fraxinus excelsior is de meest voorkomende in Europa.
Soorten en Variëteiten
Andere veel voorkomende soorten zijn:
- Fraxinus americana (Amerikaanse es): Deze soort komt voornamelijk voor in Noord-Amerika.
- Fraxinus nigra (zwarte es): Ook inheems in Noord-Amerika en bekend om zijn donker hout.
- Fraxinus ornus (bloem- of manna-es): Een kleinere soort met zoet smakende, eetbare gom die wordt geoogst als “manna”.
Voedingswaarde
Hoewel de es zelf geen traditioneel eetbare vruchten of bladeren heeft, worden esbladeren en schors in kleine hoeveelheden gebruikt in kruidengeneeskunde en soms in culinaire bereidingen.
Voordelen / Nadelen
Aankoop / Bewaren
Bereidingswijze
De plant smaakt bitter.
Van juni tot juli kan je de onrijpe nog zachte gevleugelde vruchten in zijn geheel koken. Ververs het water meermaals om de bitterstoffen te verwijderen. Zo krijg je een groente te gebruiken voor vullingen of in te maken als kappertjes.
De zaden in de gedroogde vruchten in augustus kan je gebruiken als smaakmaker bij het bakken.
De jongen bladeren in april kunnen gebruikt worden als sla, de oudere om thee te zetten.
Info
Esdoorn en es hebben vruchten welke op elkaar lijken. De bladeren en zaden van de esdoorn zijn evenwel giftig voor paarden en veroorzaken een levensbedreigende atypische myopahtie (spierziekte).
Het lichte hout heeft een aantrekkelijke tekening en wordt daardoor ook gebruikt voor meubels en interieurelementen. Ook de takken zijn recht en lang en daardoor goed bruikbaar.