Boza heeft zijn oorsprong in Centraal-Azië en verspreidde zich met de Turkse en Mongoolse volkeren naar het Ottomaanse Rijk, waar het zijn huidige populariteit verwierf. Het drankje is al meer dan duizend jaar oud en werd in de 10e eeuw gedronken door nomadische volkeren als een voedzaam en gemakkelijk te bereiden drank. In de tijd van het Ottomaanse Rijk werd boza een geliefde drank aan het hof en onder de lokale bevolking.

Het bestaat al ruim 8000 jaar en behoort daarmee tot het culinair erfgoed van Turkije.

Het is een moutdrank die wordt gemaakt door verschillende granen te vergisten: tarwe of gierst in Bulgarije, Roemenië, Noord-Macedonië, Servië en Bosnië en Herzegovina en gerst in het oude Egypte, maïs (maïs) en tarwe in Turkije Boza is een dikke, romige drank met een lichtzure smaak en een subtiel zoete afdronk, die ontstaat door de fermentatie van granen. De drank bevat een klein percentage alcohol, meestal tussen de 1% en 3%.

Boza bederft als het niet op een koele plaats wordt bewaard, daarom verkochten boza-fermentoren in Turkije traditioneel geen boza tijdens de hete zomer, maar in plaats daarvan alternatieve dranken zoals druivensap of limonade.

Ze produceren het nu in de zomer vanwege de toegenomen beschikbaarheid van koeling en inkomsten door de grote vraag. Servië, Montenegro, Bosnië en Herzegovina, Kosovo, Bulgarije, Albanië en Noord-Macedonië produceren het hele jaar door boza als verfrissende drank.

Boza wordt geproduceerd in de Balkan en de meeste Turkse regio’s, maar niet altijd met gierst. De smaak is afhankelijk van het graan dat wordt gebruikt. Met het meten van boza-monsters gemaakt van maïs-, tarwe- en rijstmeel, bepaalden onderzoekers een gemiddelde van 12,3% totale suiker, 1,06% eiwit en 0,07% vet.

Soorten

Boza kan variëren in smaak en samenstelling, afhankelijk van de gebruikte graansoort en de bereidingswijze:

• Tarweboza: De meest gangbare variant, gemaakt van tarwe en water, met een zachte, lichtzoete smaak.
• Gierstboza: Gemaakt van gierst, wat een iets stevigere textuur en een rijkere smaak geeft.
• Maïsboza: Een variant die in sommige Balkanlanden wordt gemaakt van maïs, en een mildere smaak heeft.
• Rijstboza: Gemaakt van rijst, wat een lichtere en gladdere textuur oplevert, populair in sommige delen van Turkije.

Elke regio heeft zijn eigen variaties op boza, en het exacte recept kan zelfs van huishouden tot huishouden verschillen. In Turkije en de Balkan wordt boza vaak geserveerd met kaneel of geroosterde kikkererwten bovenop, wat extra smaak en textuur toevoegt.

De voedingswaarde varieert afhankelijk van de gebruikte granen.

Glycemische index +/- 50-60  GL  20-25 (portie 200ml),  Nutri-Score B/C afhankelijk van het suikergehalte.  Zelfgemaakte of ongezoete boza scoort beter dan commerciële varianten met toegevoegde suikers.

Boza is rijk aan koolhydraten, voornamelijk afkomstig van de granen die worden gebruikt. Hoewel het veel probiotica en voedingsstoffen bevat, is het niet ideaal voor een koolhydraatarm dieet vanwege het hoge koolhydraatgehalte en de glycemische lading.

Aankoop

Boza is verkrijgbaar in speciaalzaken, op markten en in sommige supermarkten in Turkije, de Balkan en Centraal-Azië. In Nederland of België kan boza worden gevonden in gespecialiseerde Turkse en Balkan-winkels, of online bij specifieke importeurs.

Tegenwoordig is het ook mogelijk om boza in flessen te kopen in supermarkten in de Balkan, hoewel verse boza altijd de voorkeur heeft vanwege de authentieke smaak en de versheid van het product.

Bewaren

Verse boza kan maximaal 3 tot 5 dagen in de koelkast bewaard worden, omdat het fermentatieproces doorgaat. Na een paar dagen wordt de smaak zuurder en neemt het alcoholpercentage iets toe.

Vacuumverpakte boza kan tot 10 dagen in de koelkast bewaard worden, mits het goed afgesloten is en de fermentatie niet te ver gevorderd is.

Diepvries: Het invriezen van boza wordt niet aanbevolen, omdat dit de textuur en smaak negatief beïnvloedt door het proces van kristallisatie.

Het wordt gemaakt door mais en tarwe in water aan de kook te brengen. Daarna overgegoten in potten om af te koelen. Er wordt water toegevoegd, het mengsel wordt gezeefd en vervolgens wordt suiker en gist toegevoegd. Daarna moet het een flinke tijd op een warme plek staan, minstens een dag, voor de fermentatie.

Het is moeilijk om je voor te stellen hoe dat smaakt, maar boza heeft een zoete en lichtzure smaak. De dikke textuur kun je vergelijken met die van een smoothie. Het moet koel worden bewaard en wordt vaak geserveerd met een beetje kaneel en wat geroosterde kikkererwten erbovenop.

No waste

Overgebleven boza kan worden gebruikt in bakrecepten, zoals brood, muffins of zelfs pannenkoekenbeslag.

Als je boza te zuur is geworden om te drinken, kun je het gebruiken om andere gefermenteerde producten zoals zuurkool of kimchi te starten.

Overgefermenteerde boza kan worden gebruikt om een soort azijn te maken door het verder te laten gisten.

Dankzij de lichtzure smaak kan boza als basis voor een marinade voor vlees worden gebruikt, vergelijkbaar met karnemelk.