Crescentia cujete komt van oorsprong voor op de Caraïben en in Midden-Amerika. De soort wordt veel verbouwd in Zuid-Amerika en soms in tropisch Afrika en Azië.

Het is een tot 10 m hoge kalebasboom, die vaak van de basis af is vertakt met gedeeltelijk horizontaal uitgespreide takken. Jonge takken zijn vierkantig. De tot 12 x 6,5 cm grote bladeren staan in groepjes van twee tot vijf stuks aan kortloten. De leerachtige bladschijf is omgekeerd-eirond, aan de basis wigvormig versmald uitlopend in een breed driehoekige punt. De bladeren zijn gaafrandig, golvend, kaal en aan de bovenkant zwak glanzend. De groene bloemen groeien solitair of in paren aan 1,5 cm lange stelen aan de stam (cauliflorie) of aan twijgen. De bloemen worden bestoven door vleermuizen.

De vruchten zijn rond of eivormig tot ovaal en tot 40 cm groot. Ze hebben een houtige, stugge, tot 5 mm dikke, glanzende groene schil. Nadat de vrucht van de boom valt, verkleurt hij naar bruin tot zwart. De grote vruchtholte is gevuld met waterige, pappige, rijp grijzige en later zwarte pulp. In de vruchtholte liggen vele platte, zwarte zaden.

De boomkalebas produceert het hele jaar door vruchten, hoewel de piekproductie vaak plaatsvindt in het regenseizoen, wanneer de bomen overvloedig bloeien. De vruchten hebben enkele maanden nodig om volledig te rijpen, en kunnen aan de boom blijven hangen zelfs nadat ze rijp zijn, waardoor het oogstseizoen flexibel is.

De vrucht (boomkalebas) is als voedingsmiddel van relatief weinig betekenis, maar de harde schil wordt veel voor houtsnijwerk gebruikt. Net als de fleskalebas dient de schil voor het vervaardigen van potten, schotels, lepels en muziekinstrumenten.

Crescentia alata wordt met 8 meter wat minder groot en haar vruchten hebben een diameter van ‘slechts’ 10 cm.

Hoewel de harde schil van de boomkalebas vaak wordt gebruikt voor ambachtelijke doeleinden, wordt de pulp van de vrucht in sommige culturen geconsumeerd. De voedingswaarde van de pulp is echter beperkt en wordt niet vaak als primaire voedselbron gebruikt.  Nutri-Score B

De boomkalebas is een koolhydraatarm voedingsmiddel en kan zonder zorgen worden opgenomen in een koolhydraatbewuste voeding.

De boomkalebas is niet veelvoorkomend in reguliere supermarkten, maar kan worden gevonden in gespecialiseerde winkels voor tropische producten, op lokale markten in tropische landen, of online. De beste tijd om ze te kopen is tijdens het regenseizoen in tropische gebieden, wanneer de vruchten in overvloed beschikbaar zijn.

De harde, houtachtige schil maakt de boomkalebas bijzonder duurzaam. Onbeschadigde vruchten kunnen maanden, zelfs jaren, worden bewaard op een koele, droge plaats.

In sommige culturen wordt de vrucht gewaardeerd vanwege zijn verfrissende smaak en hydraterende eigenschappen.

Het rijpe vruchtvlees is zwart en ziet er daarmee voor de meeste mensen niet bepaald lekker uit!

In Midden-Amerika wordt de pulp soms vermengd met water en suiker om een verfrissende drank te maken die bekendstaat als “calabash juice”.

De pulp van jonge vruchten wordt op de Caraïben in azijn ingelegd. De zaden worden geroosterd gegeten. Rauwe vruchten zijn giftig.

Van de bladeren wordt soms thee gemaakt.

De harde schil van de vrucht wordt vaak uitgehold en gebruikt als kom, beker, of decoratief voorwerp. Het is bijzonder populair in handwerk en kunst.

In sommige streken binden de eigenaren van de kalebasboom touw heel hard om de groeiende vruchten. Daarmee beïnvloeden ze de vorm die de vrucht krijgt en modelleren ze meteen hun toekomstige schalen, drinkbekers of bewaardoosjes.