BOERENWORMKRUID

Al voor de tijd van Karel de Grote werd boerenwormkruid veelvuldig gebruikt in de kruidengeneeskunde. In het grootste deel van Europa en het noordelijke deel van Azië komt boerenwormkruid op veel plaatsen van nature voor. De soort komt frequent voor in weg- en kanaalbermen, op rivierdijken evenals op terreinen die al meerdere jaren braak liggen.

Het is een doorlevende, winterharde vaste plant. De plant heeft een kantige donkerbruin gekleurde stengel en kan 60–120 cm lang worden en bloeit met platte schermen, die uit tientallen gele dicht op elkaar staande bloemhoofdjes (met alleen buisbloemen) bestaan. Ze staan in schijnschermen zeer dicht opeen en geven het scherm de stevigheid als van een kussentje.

De hoofdbloei valt in de periode juni tot en met augustus en de nabloei kan tot aan de herfst aanhouden.

De bladeren zijn afgebroken geveerd met naar de top van het blad veerdelig en bezet met klierharen. Deze klierharen zijn verantwoordelijk voor de wat sterke kamferachtige geur, die zich bij aanraking verspreidt. Je houdt ervan of je vindt het vreselijk.

Omdat de olie (thujon) die uit de plant kan worden gewonnen giftig is, is het in de Verenigde Staten verboden om de plant te verkopen. Boerenwormkruid wordt tot de kompasplanten gerekend, omdat de bladeren in het volle zonlicht zich ongeveer plat op het zuiden richten.

De vrucht is een 2 mm lang nootje.

Reinvoart-jenever is een kruidenbitter bestaande uit de bloemen op brandewijn. De populaire Diestse kruidenkoek is bereid met boerenwormkruid.

Soorten en Voorkomen

Er zijn verschillende varianten en verwante soorten van boerenwormkruid, zoals:

  • Wilde Boerenwormkruid (Tanacetum vulgare): De meest voorkomende variant in Europa, met felgele, compacte bloemhoofdjes.
  • Kleine boerenwormkruid (Tanacetum parthenium): Bekend als moederkruid, deze verwante soort heeft witte bloemhoofdjes met een geel centrum en wordt vaak gebruikt in de kruidengeneeskunde.
  • Gevlekte Boerenwormkruid (Tanacetum camphoratum): Deze soort heeft gelijkaardige kenmerken maar met een sterkere kamfergeur en witte vlekken op de stengels.

Voedingswaarde

Boerenwormkruid wordt niet algemeen geconsumeerd als voedsel vanwege zijn potentieel toxische eigenschappen, met name de aanwezigheid van thujon. Om deze reden zijn voedingswaardegegevens zoals calorieën, glycemische index, glycemische lading, en nutri-score niet relevant voor boerenwormkruid.

Etherische oliën: Rijk aan thujon, kamfer, en borneol, die bijdragen aan de medicinale en insectenwerende eigenschappen van de plant.

Voordelen / Nadelen

De plant is toxisch,  bevat alkaloiden,  thujon, een wormafdrijvende stof (spoelwormen en lintwormen): hoge dosissen veroorzaken duizeligheid, krampen, buikpijn en kunnen dodelijk zijn.

Het is geen voedingsproduct dat past in een koolhydraatbewuste voeding, maar eerder een kruid met specifieke toepassingen.

Aankoop / Bewaren

Aankoop

  • Boerenwormkruid kan soms vers worden gekocht bij gespecialiseerde kruidenwinkels of op markten die wilde kruiden verkopen. In gedroogde vorm is het breder beschikbaar.
  • Het beste moment om boerenwormkruid te kopen of te oogsten is tijdens de bloei, van juli tot september, wanneer de plant de hoogste concentratie aan etherische oliën bevat.
  • Als je boerenwormkruid zelf wilt oogsten, zorg ervoor dat je het op een schone, pesticidevrije locatie doet.

    Bewaren

    Vers boerenwormkruid kan enkele dagen worden bewaard in de koelkast, gewikkeld in een vochtige doek of plastic zak.

    Boerenwormkruid kan gedroogd worden door de stelen op te hangen in een goed geventileerde ruimte. Gedroogd boerenwormkruid blijft tot een jaar houdbaar als het op een koele, donkere plek in een luchtdichte container wordt bewaard.

Bereidingswijze

Alleen het blad en de bloemtoppen zijn (met mate) eetbaar. De rest van de plant is niet eetbaar.

Het is (en was) een smaakstof voor eieren, puddingen, koeken, biscuits en omeletten.

Reinvaren smaakt scherp en bitter maar kan goed gedoseerd lekker zijn in kruidenpannenkoeken, ovenkoeken of omelet (fijngesnipperde jonge blaadjes).

Reinvaren in beslag (cake…): Maak een aftreksel door water tot kookhitte te brengen en hiervan 2 el over de bloemen gieten. Laat dit mengsel vijf minuten trekken. Zeef daarna en voeg een eetlepel van deze thee aan de boter toe. Deze boter kan je gebruiken in het beslag.

Eveneens gebruikt om de smaak van eieren te verbeteren: Pluk de bloemen van het boerenwormkruid als de dauw is opgedroogd. Verwijder alle groene stengeltjes en snijd de kleine gele bloemhoofdjes in stukjes. Spatel deze door het beslag.

Een klein beetje boerenwormkruid kan worden gebruikt om kruidenboter te maken, hoewel het zeer spaarzaam moet worden gebruikt vanwege de sterke smaak.

Info

Werd vroeger gebruikt als wormverdrijvend middel (ascariden en oxyuren) en om lichamen te bewaren.

De oudere bladeren kunnen gedroogd gebruikt worden tegen mieren en vlooien. Het kruid houdt insecten (bv. vliegen-muggen) op afstand. Een flinke bos van dit kruid op de kast jaagt hen de daver op het lijf. Je moet natuurlijk zelf houden van het boerenwormkruidgeurtje.

Mieren en muizen moeten er ook niets van hebben, daarom werd het kruid vroeger ook wel bij keukendeuren geplant.

Reinvaren is ook een verfplant: de bloem is een dankbare “leverancier” van gele kleurstof.

Chef’s advies

Gebruik boerenwormkruid zeer spaarzaam en combineer het met andere milde kruiden om de sterke smaak te balanceren.

Infusies: Voeg een klein takje boerenwormkruid toe aan infusies voor een delicate kruidige toets. Verwijder het takje na enkele minuten om te voorkomen dat de smaak te sterk wordt.

De bittere tonen van boerenwormkruid combineren goed met vetten zoals boter of olie, wat de smaak verzacht.

Galerij

Deel dit recept, kies uw platform!