BARBARAKRUID
Deze plant komt van oorsprong voor op heel het Euraziatische continent en is genaturaliseerd in Noord-Amerika.
Het is een winterharde vergeten groente. In het oude Griekenland en bij de antieke Romeinen was het kruid al gekend als een diureticum.
De soort groeit vooral op zonnige tot licht beschaduwde, open plaatsen op vochtige, matig voedselrijke tot voedselrijke grond zoals in bermen, langs oevers, in heggen, in de duinen, in grasland en langs spoorwegen. De soort verschijnt vaak na allerlei graafwerken en verstoringen, maar verdwijnt wanneer het milieu nadien weer wat meer gestabiliseerd raakt.
Langs de grensmaas, waar van nature een dynamisch milieu in stand wordt gehouden, is hij talrijk op de oevers en op droogvallende grindbanken aanwezig.
Het is een lage, winterharde saladeplant voor de winteroogst. De plant heeft een zekere voorkeur voor vochtige kleibodems. Babarakruid verdwijnt wanneer de grasmat zich sluit.
De tweejarige plant wordt 20-90 cm hoog. De gesteelde onderste wortelbladeren zijn diep geveerd met aan beide kanten twee tot vijf eironde tot langwerpige deelblaadjes en een groot, rondachtige topblaadje. De bovenste bladeren zijn (half) stengelomvattend met (meestal) kale oortjes, ongedeeld, bochtig ingesneden en met of zonder een paar zijslippen. Wat opvalt is dat ze met twee oortjes aangehecht zitten aan de stengel.
De plant bloeit het 2°jaar in april, mei en juni met trossen. De bloemen zijn geel en ongeveer 1 cm groot. De kelkblaadjes zijn kaal en de kroonblaadjes zijn ongeveer dubbel zo lang als de kelkbladen. Het gele kroonblad is 5-7 mm lang.
De vrucht van het barbarakruid is een doosvrucht. Zijn hauwen zijn 1,5 tot 3 cm lang en 1,5 tot 2 mm breed, ze staan schuin omhoog en groeien aan dunne, 4-6 mm lange stelen. Eén enkele plant kan 10.000 olierijke zaden bevatten.
Soorten
Er zijn verschillende soorten barbarakruid, maar de meest voorkomende zijn:
- Barbarea vulgaris: De meest voorkomende soort, die vaak in het wild groeit.
- Barbarea verna: Ook bekend als winterkers of landkers, wordt vaak gekweekt in tuinen.
Barbarakruid kan het hele jaar door worden geoogst, maar het is op zijn best in de lente en herfst wanneer de bladeren jong en mals zijn. In de zomer kunnen de bladeren bitterder worden.
Voedingswaarde
In winterkers zitten vitamine C en B, saponinen of zeepstoffen, flavonoïden zoals kaemferol en quercetine, mosterdolieglycosiden en glucosinolaten.
Glycemische index <15 GL <2 Nutri-score A
Energie | Eiwit | Vet | Koolhydraten | Vezels | |
/100gr | +/- 25 kcal | 2-3g | 0.3g | 4-5g | 2g |
Barbarakruid past uitstekend in een koolhydraatbewust dieet dankzij het lage calorie- en koolhydraatgehalte en de hoge voedingswaarde. Het biedt een goede bron van vitamines en mineralen zonder de bloedsuikerspiegel significant te beïnvloeden.
Voordelen / Nadelen
Aankoop / Bewaren
Aankoop/Oogst
De meest kwalitatieve barbarakruid koop je bij biologische winkels, boerenmarkten, of kun je zelf kweken.
Hij bloeit van april tot juli: dan kan je de bloemen of de knoppen verzamelen. De felgele bloemen staan in trossen bij elkaar en hebben een mildere smaak dan het blad.
De bladeren worden geplukt van september tot april.
Wanneer je Barbarakruid in het wild verzamelt, let er dan wel op dat je het ver van alle mogelijke bronnen van vervuiling oogst, want het schijnt dat het plantje nogal neigt tot opslaan van allerlei contaminanten zoals pesticiden…
De prachtige glimmende blaadjes van het barbarakruid kunnen wij zelfs midden in de winter oogsten, ze zitten boordevol vitaminen vooral Vit. C, B1, B2 en mineralen.
Op de Internationale Rode lijst van bedreigde plantensoorten heeft sint barbarakruid het predikaat ‘Least concern’, vooral vanwege de ernstig bedreigde status in Servië.
Bewaren
Bewaar in een vochtige doek in de koelkast.
Je kan het ook blancheren en vervolgens invriezen tot zes maanden.
Bereidingswijze
Barbarakruid staat bekend om zijn eetbare bladeren en bloemen, die een pittige, mosterdachtige smaak hebben.
Het Winterkers-blad heeft een vrij sterke waterkers- en tuinkers-smaak.
Gebruik de blaadjes vers als toekruid in salades en bij vis.
Barbarakruid smaakt ook heerlijk in typische winter-gerechten: stamppotjes, o.a. bij spruitjes en vooral in combinatie met ‘wild’. Wanneer je het blad als spinazie kookt, komt de bitterheid naar boven.
Het is een goed alternatief slablad voor een originele salade. Je kunt de bladeren fijnhakken en door een salade doen. De bladeren kunnen eveneens worden gekookt als een alternatief voor spinazie of gebruikt in roerbakgerechten.
Barbarba kruid is ook lekker als pesto door het te mengen met olijfolie, knoflook, noten en kaas.
De felgele bloemen staan in trossen bij elkaar en hebben een mildere smaak dan het blad.
De bloemetjes worden soms geplukt vlak voordat ze opengaan om ze dan als een broccoli-substituut te koken. Het hoeft niet lang te worden gekookt; hooguit twee minuten is voldoende.
Ook vers zorgen deze bloemen voor pittig-smakende garnering.
Zowel van de (gedroogde) bladeren als de bloemen kan je thee trekken.
Info
Naast gewoon barbarakruid zijn er nog twee ander soorten, stijf barbarakruid en bitter barbarakruid. Men kan het onderscheid maken op basis van de behaarde kelkblaadjes, bladvorm en bloemen.
Barbarakruid heeft de neiging zich snel uit te zaaien, en het is om die reden raadzaam om dit kruid in de tuin onder controle te laten groeien door bv. de uitgebloeide bloemen te verwijderen.
Een thee van barbarakruid helpt om insecten uit de tuin weg te jagen. Bio-boeren zullen deze plant soms aanplanten als biologische mottenbestrijder. De plant trekt motten aan die de eitjes in de plant leggen. Vervolgens komen de larven uit die onmiddellijk sterven omdat ze niet tegen de scherpe stoffen van het barbarakruid kunnen.
Je kunt zelf winterkers telen in een pot. De zaden kiemen al na 2 tot 3 weken, en je kunt naar behoefte oogsten.
Chef’s advies
- Pluk de jongste bladeren voor de beste smaak en textuur.
- Blancheren kan de bittere smaak verminderen.
- Barbarakruid gaat goed samen met andere groene groenten zoals spinazie, boerenkool en snijbiet.
- Winterkers kan je door roomboter doen om dit een pittiger smaak te geven.