De bananenplant is in feite een kruid, ’s werelds grootste kruid dat bij de tuinbouwkundige tot de groenten wordt gerekend en volgens de culinaire definitie bij de vruchten. De domesticatie gebeurde al duizenden jaren voor onze jaartelling.

De banaan komt oorspronkelijk uit een gebied dat zich uitstrekte van India over Zuidoost-Azië en Indonesië tot Nieuw-Guinea. Men vermoedt dat Indonesische kolonisten omstreeks het begin van onze jaartelling de banaan naar Oost-Afrika hebben gebracht en hij van daaruit over heel tropisch Afrika werd verspreid. De Spanjaarden en Portugezen brachten de bananenteelt in de 16e en 17e eeuw over naar Midden-Amerika waar hij zich verder verspreidde naar alle tropische en subtropische gebieden.

De wilde vormen, waar alle variëteiten van afstammen, worden enkel nog aangetroffen in Maleisië.

De bananen worden nu geteeld in tropische landen overal ter wereld met als belangrijkste exportland: Ecuador, Costa Rica, Panama, Honduras, Suriname, Colombia Guatemala en de Filipijnen waarvan de grootste aanbieders: Dole Food Company, Fresh Del Monte Produce, Chiquita Brands International en Fyffes. Bij temperaturen van gemiddeld 27 graden en 2500 mm neerslag.

Alhoewel de bananenplant behoorlijk hoog wordt, tot 9 meter, is het geen echte boom, Wat wij zien, als de stam van de plant is eigenlijk een schijnstam gevormd uit grote bladstelen die elkaar gedeeltelijk overlappen om zo een dragende structuur te vormen. Aan het uiteinde van deze bladstelen staat een grote langwerpige bladschijf met een duidelijke middennerf. Deze bladschijven kunnen tot 4 meter lang en 1 meter breed worden. De stengel van de bananenplant is zeer kort en bevindt zich volledig ondergronds. Een bananenplant heeft één bloemenstructuur met 1 tot 20 kammen die in totaal wel 300 afzonderlijke vruchten kunnen bevatten die elk 50-900g wegen.  Op een leeftijd van ongeveer 1,5 jaar kan een bananenplant gaan bloeien. Na de bloei zal de plant afsterven. Tegelijk worden er echter vanuit de ondergrondse stengel zijscheuten gevormd, deze worden afgenomen en opgekweekt tot nieuwe planten.

Bananen worden meestal verkocht in karakteristieke dubbele trosjes. Onze bananen bevatten geen zaden, in tegenstelling tot de wilde soorten waar de vruchten vol zitten met harde hoekige zaden.

De vrucht is meestal geel, in de vorm van een ong. 20 cm lange en 3 cm dikke ronde staaf die een beetje gebogen is en dunner aan de uiteinden. Ze groeien in trossen van wel 50 kg. Er kan het heel jaarrond geoogst worden. Binnen de 48 uur na het oogsten worden de bananen in gekoelde schepen geladen en in 2-4 weken naar Europa gebracht. Tijdens het rijpingsproces scheidt de banaan natuurlijk ethyleen (plantenhormoon)af. Bananen worden in rijperijen blootgesteld aan extern ethyleen, waardoor het rijpingsproces van de banaan versneld kan worden. Na ong. een week kunnen ze dan naar de winkel.

Ze worden groen geplukt, gewassen, en verpakt in stevige kartonnen dozen. De dozen worden op pallets of in containers geplaatst. Tussen de oogst en consumptie van de banaan liggen 30 tot 40 dagen. Het transport vindt plaats in koelschepen of koelcontainers.

Het vruchtvlees van bananen dankt zijn lichtgele kleur aan zogenaamde carotenoïden. Bananen kleuren erg snel bruin. Dit komt door de bruinende enzymen en fenolen die als afweerstoffen in de banaan zitten. De bruinkleuring wordt versneld wanneer er zuurstof bijkomt, of wanneer er druk op de schil of het vruchtvlees gezet wordt.

Soorten

Er zijn verschillende soorten bananen, elk met hun unieke eigenschappen:

De gewone dessertbanaan, deze wordt ong. 20 cm groot, heeft een dik geel tot geelgroene schil die gemakkelijk loslaat en met de hand gepeld kan worden. Ze hebben nagenoeg altijd vier meer of minder duidelijke hoeken in de lengterichting. Het melige vruchtvlees (de meligheid neemt toe naarmate de vrucht rijper wordt) is flauw zoet van smaak en witgeel van kleur. Naarmate een banaan rijper wordt, verkleurt de schil geleidelijk van groengeel naar geel en bij overrijpheid naar bruin.  Herkomst: Zuidoost-Azië.

De rode banaan of Cuba banaan: ze is ongeveer 12 cm lang en daarmee kleiner dan de dessertbanaan. De schil heeft een groenrode tot rode kleur, door het antioxidant bètacaroteen. Het vruchtvlees is crème tot lichtroze van kleur. Deze soort wordt gekenmerkt door de geur van frambozen en een hoog vitamine C-gehalte. De smaak is iets zoeter dan die van de dessertbanaan. De vrucht kan zowel vers als gebakken gegeten worden. Oorsprong: Zuidoost-Azië, vooral Indonesië.

De appelbanaan, manzano of rijstbanaan: de vruchten meten ongeveer 9 cm en hebben een dunne schil die moeilijk loslaat. De appelbanaan rijpt snel na en kleurt dan van groengeel naar geel. Ze hebben alleen een goede smaak als ze goed rijp zijn. Het is een friszoete banaan die een beetje naar appel smaak. Oorsprong: Zuidoost-Azië, Kenia, Israël en Brazilië.

De bakbanaan, ook plataan, plantain genoemd: de bakbanaan is 30 tot 40 cm lang en dus langer dan de dessertbanaan en heeft een harde schil. Deze variëteit heeft het laagste suikergehalte en het hoogste zetmeel. De kleur van de bakbanaan is groen, geel of roodachtig met doorgaans veel bruine vlekken. Het vruchtvlees is zeer melig en kan niet rauw worden gegeten. Oorsprong: Zuidoost-Azië.

De babybanaan ook bekend als ‘lady finger’ vindt zijn oorsprong in de Andes in Colombia, Costa Rica en Honduras. Het is een kleine, 6 tot 8 cm lange, banaan met een erg zoete, vanilleachtige smaak, De schil is dun en in rijpe toestand geel. Ze hebben een hoge prijs vanwege zijn gastronomische kwaliteiten.

De golden banaan: deze is ongeveer 12 cm lang en iets groter dan de appelbanaan, maar kleiner dan de gewone dessertbanaan Het is een goudgele banaan die een aromatische, zoete smaak heeft. Het vruchtvlees is geelroze van kleur.

De blauwe banaan, ijsbaan wordt gevonden op het eiland Java. Hun kenmerk is een blauwachtige tint van de schil. De smaak van deze vruchten is zoet, romig.

De View Barro – heeft een vierkante vorm. Het gerijpte fruit heeft een gele schil met zwarte vlekken. Het vruchtvlees is romig en het aroma heeft een vleugje citroengeur. Dit type wordt gebruikt voor de productie van bananenchips, maar ook als een op zichzelf staand product. Barro is ook geschikt voor elk culinair recept.

De Cavendish is de meest voorkomende bananensoort. Bereikt een lengte van 25 cm Tijdens het rijpingsproces verandert de kleur van de schil van geelgroen naar zwart en de binnenkant wordt erg zacht. Deze variëteit is het populairst voor voedsel over de hele wereld. Ze zijn zoet en stevig.

De bananenbloem (zie aldaar) is de bloem van de bananenplant en komt oorspronkelijk uit het Andes gebergte van Colombia. De bananenbloem is een grote, donkere paars-rode bloem die onderaan een tros bananen groeit. De binnenkant van de bloem zit vol met kleine bloemen die zichzelf normaal tot bananen ontwikkelen. De smaak van de eetbare bloem is melig en bitter en wordt meestal gebruikt als een aanvulling op een gerecht.

Het bananenblad (zie aldaar) is het enorme, bijna rechthoekig, licht geribbelde blad van de tropische bananenboom dat zeer geschikt is als wikkelblad, maar ook vaak als bord of schaal voor het kleurrijk opdienen van gerechten gebruikt wordt. Het wordt niet gegeten. Bananenbladeren behoren tot de meest robuuste bladeren voor de keuken, Het blad is flexibel en waterafstotend en bovendien heel fraai.

Bananen zitten boordevol kalium en natrium, essentiële mineralen. Een banaan bevat 300 mg kalium (de dagelijkse norm voor een persoon is 4 g) dit bepaalt het positieve effect op de hartspier.

Gedroogde bananen hebben een significant verschil in de samenstelling t.o.v. de verse door de verminderde waterconcentratie en een verhoogd percentage koolhydraten (bijna twee keer).

Tijdens de rijping van de dessertbanaan wordt zetmeel omgezet in suiker. In onrijpe bananen zit 25 keer zoveel zetmeel als suiker en aan het eind van de rijping is dat omgekeerd waardoor de banaan een zoete smaak krijgt. Een rijpe banaan bevat 20% suiker.

Deze suikers bestaan ongeveer uit 4,9% vrije fructose, 5% vrije glucose en 2,4% sacharose.

Bakbananen bevatten meer zetmeel en bananen meer suikers. Een rijpe bakbanaan bevat 6% suiker en 25% zetmeel.

Glycemische index onrijpe (groene) banaan 30, groengele banaan 42, rijpe gele banaan 51+3 , chips 44.

Glycemic load = 6-15    Insuline index = 81

African Journal of Biotechnology

ZUCSU: Bananen passen goed in een koolhydraatbewuste voeding door hun vezelgehalte en hun lage glycemische index. Ze zijn een goede bron van energie, vitaminen en mineralen, wat ze ideaal maakt voor een voedzaam dieet. Matige consumptie is echter aanbevolen vanwege hun natuurlijke suikergehalte.

Alleen wie problemen heeft met zijn nieren en zijn kaliumopname in de gaten moet houden mijdt best bananen.

Een bananenallergie bestaat maar is zeldzaam. Er wordt geschat dat slechts 1 of 2 personen op duizend een allergische reactie kunnen krijgen van banaan.

Bananen worden veel bespoten door chemische bestrijdingsmiddelen. Het eten van de bananeschil is dan ook niet aangeraden. Over de kwaliteit van het product kunt u ook concluderen op het etiket: als er op het etiket combinaties van 94011 en 4011 staan, betekent dit dat de vruchten in natuurlijke omstandigheden zijn geteeld zonder gebruik van chemicaliën.

AANKOOP

Bananen zijn het hele jaar door beschikbaar dankzij hun tropische oorsprong en wereldwijde teelt.

De bananen die wij jaarrond in de supermarkt kopen, komen vooral uit Zuid-Amerika. De leiders in de bananenteelt zijn Brazilië en India.

Koop de bananen in functie van het gebruik. Voor de beste kwaliteit bananen kun je letten op een stevige textuur en een schil die uniform van kleur is zonder veel vlekken of kneuzingen.:

Koop eerder groene bananen, als ze niet onmiddellijk geconsumeerd worden, en laat ze thuis dan verder rijpen. Hoewel bananen met zwarte vlekken nog goed eetbaar zijn, is de houdbaarheid dan nog erg kort.

• Banaan:
  • Per stuk (zonder schil) s/m/l: 100/130/165 gram
  • Per stuk (met schil) s/m/l/: 143/186/236 gram
• Babybanaan:
  • Per stuk: 40 gram
• Bakbanaan
  • Per stuk (zonder schil): 300 gram
  • Per stuk (met schil): 400 gram
• Bananenbladeren
  • Je kunt in de gespecialiseerde Aziatische, Caribische of Afrikaanse winkel zowel vers als ingevroren bananenblad kopen. Het is normaal dat bananenbladeren zijn ingescheurd, of tijdens het verwerken in scheuren. Koop daarom bladeren die weinig scheuren bevatten en geelkleuring vertonen.

BEWAREN

Bananen moeten bij kamertemperatuur bewaard worden. Leg ze niet in de koelkast of de vriezer, ze houden niet van koude. Of je ze nu groen koopt (met de bedoeling om ze zachtjes te laten rijpen) of geel, bewaar ze in geen geval in de fruit/groentelade van de koelkast. Bij koude of bij te grote temperatuurschommelingen zal de schil van de banaan snel zwart verkleuren waardoor de vrucht er minder smakelijk uitziet.

Bananen bewaar je dus best op een frisse, droge plaats (een kelder als je daarover beschikt) en buiten het licht.

Eenmaal rijp kunnen ze enkele dagen in de koelkast worden bewaard. De schil zal bruin worden, maar het vruchtvlees blijft vers.

Als je voor bakbananen gekozen hebt, kan u ze maximaal een week in een koele provisiekast bewaren.

Hou bananen uit de buurt van ander fruit tenzij je het rijpingsproces wilt versnellen. Bananen ophangen aan een haak of bananen-hanger, is de beste manier om ze rustig te laten rijpen. Zo genieten ze van voldoende luchtcirculatie en blijven ze vrij van drukplekken want ze zijn best wel kwetsbaar.

INVRIEZEN

Je kunt bananenblad zelf invriezen. Doe dat snel, en voorkom kristalvorming en uitdroging. Met het oog op het laatste moet je ingevroren blad zeker niet te lang bewaren.

Bananen kunnen niet rijpen in de vriezer, dus geen groene of onrijpe bananen. Gepelde bananen blijven in de vriezer ongeveer vier maanden goed. Je kunt bananen 2x invriezen zolang het fruit niet op kamertemperatuur is ontdooid.

Je kan banaan ook in kleine stukjes invriezen om te gebruiken voor een homemade schepijs of smoothie. Zo zijn ze ca 3 maanden houdbaar.

 

 

 

 

 

Bananen zijn veelzijdig en kunnen op veel manieren worden gebruikt.

Bananen worden onbewerkt gegeten maar ook verwerkt in diverse producten (bv. Pisang Goreng, bananenchips, bananenbier…).  Je kan ze gratineren, konfijten, bakken, frituren, inmaken, pureren, karamelliseren, flamberen. De dessertbanaan wordt veelal rauw gegeten.

Het zijn lekkere smaakmakers in drankjes en allerlei gerechten. Je kan ze bakken, roosteren klaarmaken in papillot.

Met overrijpe bananen kan je lekker bananen brood of pudding maken. Als je ze blendert doe dit dan met een hogere snelheid opdat de vezels beter bewaard blijven.

Ontdooi bevroren banaan in de koelkast zodat er geen bruin bananensnot ontstaat.

Bananenschillen kan je mede opeten, niet rauw natuurlijk. De schil is vezeliger en smaakt wat bitter maar bevat ook nog vele voedingstoffen. Maak de schillen steeds vooraf goed schoon (pesticiden!). De schillen kan je dan frituren, bakken of koken waardoor ze malser worden of blenderen na 10 minuutjes koken in een smoothie of ander drankje.

De Bakbanaan (zie aldaar) is een zetmeelrijke kooksoort en is het best te gebruiken als de schil helemaal zwart is geworden. Deze is dan erg makkelijk te verwijderen. De schil van de bakbanaan wordt over de bolle kant ingesneden, waarna de schil eraf te halen is. Ook onrijpe bakbananen zijn te gebruiken. De kook- of baktijd ligt tussen de 15 en 20 minuten voor een onrijpe bakbanaan, korter voor een rijpe (met zwarte schil). Bakbananen kan je als aardappels bereiden (ze blijven ook bereid droger en zetmeelrijk). Door het hoge zetmeelgehalte blijven deze stevig tijdens het verhitten.

De Bananenbloem wordt in Zuid-Azië gegeten. De smaak is een beetje bitter, ze worden meestal als groente gekookt.

Het Bananenblad wordt culinair decoratief gebruikt, vaak om pakketjes te maken om te stomen of om op de BBQ te leggen.

No waste

• Gebruik overrijpe bananen voor het maken van bananenbrood of muffins voor extra zoetheid en vochtigheid.
• Voeg restjes banaan toe aan yoghurt, havermout of als topping op pannenkoeken.
• Gebruik schillen als meststof voor planten of in compost.
• Een bananenschil kan ook worden gebruikt om bestek en zilverwerk te polijsten. Voor deze doeleinden maak je een pasta van de schillen met behulp van een blender
• De bananenschil kan je ook gebruiken tegen droge voeten! of evt. kleine wondjes.

 

Bananen groeien aan planten en niet aan bomen! De plant is de grootste (kruidachtige) grassoort van de wereld en wordt tussen de 5 en 7,5 meter hoog zonder houten stam.

De kromming van de bananen is doordat de punten tegen de zwaartekracht in naar boven willen groeien.

De naam banaan is waarschijnlijk afgeleid van het Wolofse woord ‘banaana’. Wolof is de taal van een West-Afrikaans volk. Maar er wordt ook beweerd dat de naam banaan is afgeleid van het Arabische woord ‘banan’ dat vinger betekent.

De wereld eet meer dan 100 miljard bananen per jaar. De inwoners van Afrikaans Oeganda zijn wereldleiders in het eten van bananen – de bevolking eet een jaar lang ongeveer 220 kg.

Om een banaan snel te pellen: geef je een kneepje in het onderste punt van de banaan, de schil komt dan wat los en je kan de banaan in één vlotte beweging ontdoen van haar schil.  (Het bovenste stokje wordt dan je houdertje van de banaan).

De sappigheid van gevogelte tijdens het bakken of karkas kan worden behouden door een bananenschil in de braadpan bij het vlees te leggen.

Plaats bananen in een papieren zak met een appel of tomaat om de rijping te versnellen.

Maak eens de welberoemde bananasplit!